تصویر دهان برفکی است

کاندیدیازیس به بسیاری از بیمای هایی که ناشی از قارچ مخمری کاندیدا باشند اطلاق می شود و شایع ترین عفونت قارچی دهان در انسان می باشد. کاندیدا به طور برجسته یک عامل عفونی فرصت طلب است که توانایی تهاجم و تخریب بافتی (البته به طور ضعیف) را دارد...  
انواع مختلف کاندیدا در دهان دیده می شود؛; نظیر کاندیدیازیس سود و ممبرانوس حاد (برفک)، کاندیدیازیس آتروفیک حاد؛; کاندیدیازیس مزمن آتروفیک، استوماتیت دنچری، انگولار کلایتیس...
● کاندیدیازیس سودومبرانوس حاد (برفک)
تراش یا برفک، شایع ترین نمونه عفونت های دهانی ناشی از کاندیدا است که یک عفونت سطحی در لایه های خارجی اپی تلیوم است و باعث تشکیل پلاک های سفید یخ مانند یا نقاط سفیدروی سطح مخاطی می شود. برداشتن این پلاک ها از طریق خراشیدن یا مالش ملایم امکان پذیر بوده و معمولا سطحی اریتماتوز یا حتی زخمی کم عمق به جا می گذارد. به علت شیوع نمای اختصاصی و سهولت برداشتن، ضایعات تراش به راحتی قابل تشخیص است.
برفک در کودکان و بزرگسالان در تمامی سنین دیده می شود و این زمانی رخ می دهد که تعداد ارگانیسم در حفره دهان به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد. با کاهش یا حذف کاندیدا از طریق تجویز عوامل ضدقارچ، ضایعات آن به سرعت ناپدید می شوند. حملات زودگذر برفک ممکن است به صورت ضایعات منفرد و یا با ضایعاتی که به طور خودبه خود با حداقل یا عدم درمان ناپدید می شوند، بروز کند. این حملات معمولا مستقل از هرگونه عوامل مستعدکننده شناخته شده و در میان نوزادان و کودکان شایع است.
ضایعات معمولا به صورت پچ های سفید چسبنده و نرم در مخاط دهان است. ضایعات داخل دهان عموما بدون درد بوده و به راحتی برداشته می شوند. در بزرگسالان آماس، اریتم و نواحی اروزیو دردناک شایع تر بوده و نواحی اریتماتوز یا سفید اغلب موارد زیر دنچرهای کامل یا پارسیل بروز می کند. ضایعات حتی می تواند تمام دهان را هم مبتلا سازد یا نواحی را درگیر کند که مکانیزم های طبیعی کننده محل ناقص باشد. در برخی بزرگسالان، علایم پیش رس، نظیر اختلال و بدی حس چشایی و از دست رفتن قوه تشخیص چشایی توصیف شده است. همچنین احساس سوزش دهان و گلونیز ممکن است قبل از بروز ضایعات سودوممبرانوس سفید بروز کند. علایم این چنینی در بیمارانی که آنتی بیوتیک های وسیع الطیف دریافت کرده اند، قویا پیشنهادکننده برفک یا دیگر اشکال کاندیدیازیس دهانی است. بیماران مبتلا به نقایص ایمنی مثل بیماران مبتلا به ایدز و یا اختلالات خونی نیز به این فرم کاندیدیازیس حساس و مستعد هستند.
● کاندیدیازیس آتروفیک حاد
به شکل پچ قرمزی از مخاط آتروفیک یا اریتماتوز عریان و دردناک با شواهد کمی از وجود غشای کاذب سفید (که در برفک دیده می شود) بروز می کند. زخم دهانی ناشی از آنتی بیوتیک
(Antibiotic sore month) شکل شایعی از کاندیدیازیس آتروفیک بوده که در بیماران با علایمی نظیر سوزش دهان، بدی حس چشایی یا گلودرد باید به آن مشکوک شد. همچنین بیماران مبتلا به آنمی مزمن فقر آهن نیز ممکن است دچار کاندیدیازیس شوند.
● استوماتیت دنچری (DSM)
یک فرم شایع از کاندیدیازیس دهانی بوده که به شکل التهاب منتشر در نواحی زیر دنچر فک بالا تظاهر کرده و اغلب به همراه آنگولار کلایتیس است.
سه مرحله پیشرونده بالینی در DSM توصیف شده است. مرحله اول متشکل از پتشی های متعدد کامی است، مرحله دوم شامل اریتم منتشر بافتی است که تمام یا قسمت اعظم مخاط پوشیده شده توسط دنچر را گرفتار می سازد و مرحله سوم شامل تشکیل گرانولاسیون بافتی یا ندولاریتی (پاپیلاری هیپرپلازی) که به طور شایع ناحیه مرکزی کام سفت دریج آلویول را مبتلا می سازد.
درمان ضد قارچ، نمای قرمز روشن موجود در DSM و پاپیلاری هایپرپلازی را تغییر می دهد، ولی باعث برطرف شدن ضایعه پاپیلوماتوز زیرین نمی شود؛; به ویژه اگر ضایعه بیش از یک سال وجود داشته باشد نیاز به جراحی حتمی است. درمان ضدقارچ و عدم استفاده از دنچر معمولا قبل از جراحی اکسیژنال توصیه می شود.
شستن دنچر یا هر دستگاه متحرک با محلول های رقیق سفیدکننده خانگی 10 درصد، غوطه ورسازی آن در اسید بوریک و یا کاربرد کرم نیستاتین قبل از قرار دادن دنچر در دهان، باعث حذف مخمرهای چسبیده به سطح دنچر خواهد شد.
● آنگولار کلایتیس
اصطلاحی برای عفونت درگیرکننده کامیشورهای لب است که اکثر موارد همراه با عفونت کاندیدیایی است و فورا به درمان ضد قارچ پاسخ می دهد. این ضایعه در افراد با دندان های طبیعی ناشایع است. فاکتورهای اتیولوژیک احتمالی دیگر برای آن شامل کاهش ارتفاع عمودی صورت، اختلالات تغذیه ای آنمی فقر آهن، کاهش ویتامین B، فولیک اسید که گاهی پریش نامیده می شود، دیابت، نوتروپنی و ایدز و نیز عفونت هم زمان آن با استافیلوکوک و استرپتوکوک بتاهمولیتیک.
ضایعات وسیع تر دسکواماتیوی که تمام عرض لب را گرفتار می سازند و گاهی حتی به پوست مجاور هم توسعه می یابند، همراه با مکیدن عادتی لب و عفونت مزمن کاندیدا می باشد و به نام کاندیداکلایتیس Cheil condidiasis شناخته می شوند.
● عوامل مستعدکننده کاندیدیازیس
از عوامل مستعدکننده برای کاندیدیازیس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ تغییرات واضح در فلورمیکروبی دهان به واسطه استفاده از آنتی بیوتیک ها (به ویژه وسیع الطیف) و کاربرد بیش از حد از دهان شویه آنتی باکتریال و یا گزروستومیا و یا محرک های موضعی مزمن (دنچر و دستگاه های ارتودنسی).
▪ تجویز استروییدها (اسپری های استنشاقی - Aerosole inhaler) یعنی استنشاقی ها و داروی کورتونی موضعی با احتمال بیشتری باعث بروز کاندیدیازیس می شوند تا کورتون سیستمیک.
▪ بهداشت ضعیف دهان.
▪ بارداری.
▪ نقص ایمنی (ایدز یا لوسمی، دیابت، لنفوم، ناشی از کموتراپی یا رادیوتراپی و....
▪ سوءجذب و سوءتغذیه.

دکتر مریم خادمی
هفته نامه سپید www salamatiran com