بوی دهان نشانه بیماری است

همیشه وقتی همکلاسی هایش دور هم جمع می شدند، می رفت به نقطه ای دور و در خود مچاله می شد.ردیف آخر کلاس همیشه جای او بود. دلش نمی خواست نزدیک معلم و بچه ها باشد. شب ها در خواب هذیان می گفت. انگار یک نفر مرتب داد می زد: دهانت بو می ده. بوی تند آمونیاک؛; تو رو خدا نزدیکتر از این نیا. اما شاید نمی دانست بوی بد دهانش علامتی از بیماری ها و امراض موجود در بدنش است. علامت هایی که اگر بدون خجالت کشیدن و مشورت با پزشک شناسایی می شد حالا کار به اینجاها نمی رسید. وقتی همکلاسی ام می خواد از کنارم بگذرد غصه ام می گیرد. انگار یه تندباد خشن بی صدا از روی دندون های درشتش پس می ره و دیگه نمی تونم تحمل کنم. راستش روم نمی شه بهش بگم که دهنش چه بوی بدی می ده. اینهاگفته های برخی از بچه مدرسه ای ها، کارمندان و انسان هایی است که در مقابل افرادی با بیماری بدبویی دهان مواجه هستند. کسانی که مجبورند در طول شبانه روز مدتها پهلو به پهلوی یکدیگر بنشینند و شاید سال ها از زجری که می کشند دم برنیاورند.  
به اعتقاد دکتر جاوید قهرمانی دندانپزشک، عوامل موضعی، بافت های نرم و سخت دندان ها می توانند در ایجاد این بیماری دخالت داشته باشند.او ادامه می دهد: بیماری های لثه ای، پوسیدگی و نامرتبی دندان ها نیز می تواند در تشدید بوی بد دهان تأ;ثیرگذار باشد.
جابه جایی دندان ها، جلو و یا عقب تر قرار گرفتن دندان ها هم می تواند علاوه بر ایجاد پوسیدگی های زودرس بوی بد دهان را تشدید کند. به همین دلیل بسیاری از انسان هایی که دندان های پوسیده ندارند به خاطر حفره های میانی دندانی و بدشکلی آنها دهانشان بوی بد می دهد.
دکتر قهرمانی می افزاید: در صورتی که بیماری های اولیه و پیشرفته لثه ای - مانند قرمزی و خونریزی این بافت نرم دهانی - مورد معاینه دقیق قرار نگیرد بافت های نگهدارنده آن آسیب پذیر شده و منجر به این بیماری خواهد شد.
متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی تأ;کید می کند: بیماری های سینوسی، لوزه و گوارش عوامل دورتر پدید آمدن این بو هستند. اما این نکته را هم باید در نظر داشت که این بوی بد بیشتر نشانگر ناراحتی های روده ای است تا معده ای.
در بسیاری از موارد، مواد سمی روده وارد خون شده و خود را به حفره های دهانی می رسانند.
به اعتقاد قهرمانی، بیماری های عمومی و رایج نیز می توانند در بروز این بیماری مؤ;ثر باشند.
او ضمن هشدار جدی به خانواده ها بر مراجعه دایم به دندانپزشک تأ;کید کرده و ادامه می دهد: بهتر است دهان شویه ها با توصیه پزشکان مصرف شوند. مردم هم نباید استفاده از مسواک و نخ دندان را پس از هر وعده غذایی فراموش کنند.
برخلاف نظر عده ای که نوشیدن آب زیاد را عامل از بین بردن بوی دهان می دانند این متخصص دندانپزشکی معتقد است: این امر می تواند به عنوان عاملی مهم عمل کند. اما از بین برنده کامل بوی دهان نیست.دکتر قهرمانی مصرف آدامس های بدون قند را برای از بین بردن بوی دهان در دنیا علم پزشکی پذیرفته شده می داند.
● بیماری در راه است
گاهی اطرافیانم می گویند دهانت بوی سولفور می دهد.
اتفاقاً; به من هم می گویند وقتی نفس می کشی بوی آمونیاک بلند می شود.وای از لحظه ای که بچه ام می گوید بابا دهانت بوی استون (لاک پاک کن) می دهد، دلم می خواهد زمین دهان باز کند و مرا ببلعد. این واژه های کنار هم چیده شده بخش تلخی از واقعیات زندگی خیلی از مردم است.
دکترمحسن نراقی،متخصص گوش و حلق و بینی در این باره می گوید: نارسایی های کبدی نفس افراد را سولفوری و مشکلات کلیوی تنفس را آمونیاکی می کند و بیماری دیابت، تنفس را با بوی استون همراه می سازد. استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه می دهد: بیماری های گوارشی و عمومی در موارد زیادی بابوی بد دهان همراه هستند. وی باتوجه به آزار بوی دهان برای خود اشخاص و اطرافیان آنها، مشکلات مجاری تنفسی، سینوس های حفره حلقی و دهانی، حنجره و نای را علت این بو معرفی می کند.
نراقی یادآور می شود: تا 90 درصد بوی دهان در داخل حفره های دهانی جمع می شود. بهداشت ناکافی دهان، پوسیدگی ها، پلاک های دندانی، ذرات ریز غذایی و موارد مشابه کانون های مساعد افزایش رشد باکتری ها را فراهم آورده و به تولید گازهای بدبوی دهانی منجر می شوند.
دکتر نراقی می گوید: کاهش ترشحات بزاقی (به هر دلیلی که باشد) از پاکیزگی دهان کاسته و بر بوی آن می افزاید. خشکی محدوده صحبت و مکان ورود غذا به درون بدن نیز عامل مهمی در ایجاد این بو به شمار می رود.
افرادی که در تمام مدت شبانه روز و بویژه شب ها تنفس دهانی دارند بیش از سایرین در معرض خطر بوی دهان قرار دارند.نراقی، سرماخوردگی، انحرافات تیغه ای و پلیپ های داخل بینی، سینوزیت ها و گرفتگی های مزمن بینی را از عمده دلایل تنفس های دهانی می داند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می افزاید: سوراخ بینی بسیاری از افراد به دلیل جراحی های زیبایی نامناسب کیپ شده و تنگی بیش از حد آن موجب تنفس دهانی و در نتیجه خشکی و بوی بد این محل می شود.
این متخصص گوش و حلق و بینی تأ;کید می کند: افزایش سن و پرتودرمانی های مختلف فعالیت غدد بزاقی را کاهش داده و خشکی طولانی مدت و بدبویی دهان را به دنبال خواهد داشت. وی حفره های دهانی را در ایجاد این مشکل مهم دانسته و تأ;کید می کند: ممکن است حفره های لوزه ای در سنین مختلف عمیق شده و ناهمواری هایی را به وجود آورند. اما گاهی عمق زیاد این حفره ها بستر مساعدی برای رشد باکتری ها پدید آورده و بوی بدی در دهان به وجود می آورند. اما با این حال باید به دنبال ریشه های شایع این بیماری بود. زیرا لوزه ها عموماً; نمی توانند تنها دلیل بوی بد دهان باشند. او با اشاره به تومورها و زخم های طولانی مدت دهانی از ناحیه ای در پشت بینی نام می برد که حلق بینی نام دارد و می تواند محل رشد باکتری ها باشد. نراقی ادامه می دهد: عفونی شدن لوزه سوم کودکان و ترشح های چرکین در سینوزیت های مزمن تنفس بویناکی به وجود می آورد. این چرک ها ممکن است در پشت حلق وجودداشته باشد و بوی بد دهان را به وجود آورد.
● ساخت وسیله اندازه گیری بوی دهان
شاید روزی تصور ساخت وسیله ای برای سنجش بوی بد دهان دور از ذهن بود. اما چندی پیش مهندسان زیستی دانشگاه پزشکی و دندانپزشکی توکیو در ژاپن موفق به ساخت وسیله ای شدند که دوبرابر میزان حساسیت بینی به بوی دهان حساس هستند. محققان ژاپنی ابداع این وسیله را در تشخیص انواع و اقسام بیماری های لثه و دندان مؤ;ثر عنوان کرده اند.به گفته پزشکان بوی دهان در خانم ها بیشتر از آقایان شایع است. حال آن که تولید این بو با گرمای معده نیز ارتباط زیادی دارد. از این رو، برای درمان این بیماری باید به حل مشکلات گوارشی توجه ویژه ای نشان داد.
● اهمیت توجه به دستگاه گوارش
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه در این باره می گوید: استفاده از ترکیباتی مانند تخم مرغ های سفت و لایه لایه (لاستیکی) هضم آن را در معده دچار مشکل کرده و پس از چند روز حالتی شبیه عفونت در معده به وجود می آورد. استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می افزاید: برخی ازغذاهای نشاسته ای مانند نان راحت تر در معده هضم شده و بوی خاصی پدید نمی آورند. این درحالی است که چربی ها و گوشت ها دیرهضم بوده و مشکلات دستگاه گوارش را چندبرابر می کنند. وی خوردن غذا را درمحیطی مطبوع و در کنار افرادی که دوستشان داریم توصیه کرد و از مردم می خواهد به سلامت دهان و دندان خود توجه ویژه نمایند.
● اگر زبان باردار شود
دکتر رعنا محمدی، دندانپزشک عمومی نیز می گوید: سفیدی زبان و اصطلاحاً; بارداری آن می تواند دهان را بودار کند.
وی تصریح می کند: بیماری های لثه ای، مسواک زدن نامرتب، عفونت های حاد و آبسه های دهانی، چرک و خونابه پس از کشیدن دندان می تواند از عوامل مؤ;ثر این بو باشد.دکتر محمدی می افزاید: بیماری هایی مانند آنفولانزا، ترش کردن معده، یبوست و انگل های روده ای از دیگر علل این بیماری بدنی و اجتماعی اشخاص به شمار می رود.وی تأ;کید می کند: درطول روز مصرف مایعات مختلف می تواند تاحدزیادی از بوی دهان کم کند و رفع کننده عوامل پوسیدگی زا باشد. بنابراین مسواک زدن شبانه (قبل از خواب) مهم ترین توصیه جلوگیری از جمع شدن غذاهای شیرین و بوآور دهانی است. در هرحال اگر اهل سیر و پیازخوردن مداوم نیستید و فکر می کنید دهانتان بی دلیل و به دلایل ناشناخته ای بومی دهد، سخت در اشتباهید. چون این بو می تواند نشانه ای از بیماری های درون باشد. پس آن را جدی بگیرید.

الهام آرمان روزنامه ایران
پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت