آزمون و خطاهای نظام آموزشی پایان می یابد؟

طول مدت تحصیل مقطع کارشناسی کاهش می یابد. هدف از اجرای این طرح رسیدن دانشجویان به مراتب علمی بالاتر کارشناسی و دکترا است. در این دوره با حذف برخی واحدها و دروس، طول مدت تحصیل به 3سال کاهش خواهد یافت. البته زمان تحصیل در دوره کارشناسی ارشد نیز به تازگی در آیین نامه جدید از 5/2سال به دو سال کاهش یافته و در صورتی که پایان نامه فرد در این زمان به اتمام نرسد، پرونده آن باید به کمیسیون موارد خاص ارایه شود. این ها آخرین اظهارات معاون و قایم مقام معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبنی بر کاهش طول مدت تحصیل مقطع کارشناسی و کارشناس ارشد است. بحثی که سال ها پیش از این، طرح و پیشنهاد شده بود اما از سوی کارشناسان و مسیولان در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد استقبال واقع نمی شد.  
کاهش طول مدت تحصیل در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد هرچند موافقان بیشتری نسبت به مخالفانش دارد اما باید دید اجرای این طرح تا چه میزان هزینه و فایده به همراه دارد و در نهایت چه کسی می بایست هزینه های آن را پرداخت کند. دولت، نظام آموزشی و یا دانشجویان؟
بنابراین پیش از بررسی نظریات کارشناسی به سراغ قشر دانشجو رفته ایم که همواره سیبل تغییرات و تحولات نظام آموزش عالی کشور بوده اند.
● کاهش مدت لیسانس، حلال مشکلات شاغلان و متأهلان
اگرچه دسترسی به جمع های دانشجویی در فصل تابستان دشوار به نظر می رسد اما به جرأت می توان گفت با وجود ساعات کار محدود کتابخانه ها می توان دانشجویان جویای علم را در میان قفسه های کتابخانه دانشگاه ها یافت.
رضا حامد یکی از این دانشجویان است که در جستجوی کتاب مورد نظرش از میان قفسه ها به این سمت و آن سو می رود و از بیم اتمام ساعت کار کتابخانه چندان تمایلی به مصاحبه ندارد. اما در آخر راضی می شود چند دقیقه ای وقتش را به ما بدهد.
وی در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان درخصوص کوتاه شدن طول مدت تحصیل مقطع لیسانس می گوید: در صورتی که این طرح عملی شود باید گفت بسیاری از مشکلات دانشجویان شاغل یا متأهل حل می شود چراکه زودتر از دغدغه درس و تحصیل راحت شده و می توانند به زندگی شان برسند. اما حساب این افراد را باید از کسانی که می خواهند به دانش روز دسترسی داشته باشند و سطح علمی شان را در دانشگاه ارتقا دهند، جدا کرد. چراکه درحال حاضر دانشجویان با 4سال نمی توانند چندان از دانشگاه استفاده کنند چه برسد به اینکه مدتی هم کاهش یابد.
این دانشجوی رشته فیزیک که سال آخر دوره کارشناسی ارشد را می گذراند، اضافه می کند: اجرای این طرح در صورتی موفق خواهد بود که بتوان ارتقای سطح علمی دانشجویان را تضمین کرد. اگر مسیولان می توانند ضمانت بدهند که دانشجو در مدت 3 سال موفق تر از لیسانسه امروزی که با گذراندن چهار سال توانسته مدرک بگیرد باشد در اینصورت می توان روی دوره های کارشناسی ارشد هم برنامه ریزی کرد در غیر این صورت مطمین نیستم که این طرح بتواند موفق باشد.
● آزمون و خطاهای پیاپی نظام آموزشی
تغییرات ناگهانی در واحدهای درسی و کتب دوران دبیرستان که محصول ورود سیستم نظام جدید به عرصه آموزشی کشور بود، حذف مکرر دروس و اضافه شدن واحدهایی که تا اواسط سال هنوز خبری از کتاب های درسی آن نبود، قوانینی که به سرعت تغییر می کرد و دانش آموزان مجبور بودند برای انتخاب واحد درسی دبیرستان به مشاور مدرسه مراجعه کنند و به علت بی اطلاعی برخی از مشاوران تحصیلی با افزایش واحدهای پاس شده هنگام دیپلم مواجه می شدند تجربه های ناشی از مرور ایامی است که دانش آموزان مقاطع دوران دبیرستان را در سال های اولیه ورود این سیستم آموزشی با مشکلات عدیده ای روبرو کرد.
تغییراتی که پیش از اجرا نیازمند بررسی و بازنگری بود به سرعت روی دانش آموزان به آزمون و خطا گذاشته شد و تعدادی از دانش آموزان را با افت تحصیلی مواجه ساخت. همانطور که افزودن مقطع پیش دانشگاهی و کنکور ورودی آن، دو مرحله ای و یک مرحله ای کردن های پیاپی کنکور و دیگر طرح ها مانند بومی پذیری و غیره همچنان قربانیان زیادی در نظام آموزشی می گیرد.
مریم حسینی از دانش آموزان روزهایی است که سیستم نظام جدید و تغییرات آن دوران را تجربه کرده است، مسیولان را از اجرای هر طرح و برنامه ای در نظام آموزشی ایران که پیش از این تجربه نشده باشد برحذر می دارد.
وی به گزارشگر کیهان می گوید که مسیولان آموزش و پرورش و آموزش عالی می بایست پیش از اجرای طرح، آن را روی دانش آموزان و دانشجویانی که نمرات متوسطی دارند امتحان کنند نه دانشجویانی که ممتاز و از هوش بالایی برخوردارند. چرا که غالب دانشجویان و دانش آموزان از طبقه متوسط علمی هستند و دانشجویان موفق و درسخوان تر خودشان برای اتمام دوران تحصیل برنامه های گسترده ای دارند که زودتر از بقیه هم موفق می شوند مدرک بگیرند.
حسینی که مدرک کارشناسی ارشد خود را سه سال پیش دریافت کرده است می گوید: چنانچه برنامه ها و طرح های وزارت علوم بدون لحاظ شرایط تمامی گروه های تحصیلی و سنی در دانشگاه ها اجرا شود این طرح موفق نخواهد بود. البته پیشنهاد می کنم برای بهبود اجرای طرح، تمامی واحدهای درسی از دوران دبیرستان مورد بازنگری قرارگیرد نه فقط دانشگاه که البته بسیاری از واحدهای درسی آن نیاز است. به طور مثال همان واحد درسی فلسفه که در دوران دبیرستان خوانده می شود ترم اول دانشگاه در برخی رشته ها تدریس می شود در حالی که نیازی به چنین تکراری نیست.
● کدام واحدهای درسی حذف شوند؟!
در اجرای طرح کاهش طول مدت تحصیل کارشناسی باید به این واقعیت توجه داشت که کدامیک از واحدهای درسی به نقل از معاون آموزشی وزارت علوم حذف خواهند شد؟
برخی تحقیقات صورت گرفته از ناکارایی دروس عمومی در رسیدن به مقصود مورد نظر حکایت دارند. برخی از این دروس با سیستم آموزشی فعلی نه تنها تغییر بینش و نگرش و رفتار در دانشجویان ایجاد نمی کنند، بلکه تبدیل به فرصتی برای بالابردن معدل شده اند که البته با نگاه دقیق تر این دروس جز معارف اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، تاریخ اسلامی و غیره نخواهد بود. هر چند در لابلای انبوه دروس رشته های علوم انسانی با قاطعیت می توان ادعا کرد که برخی واحدهای درسی قابل حذف هستند، بدون اینکه به کلیت رشته آسیب برسانند اما در برخی رشته ها، این دروس نیازی مطلق هستند که در صورت حذف دیگر هیچ منبعی برای مرور تاریخ اسلام یا مطالب کتب معارف وجود ندارد.
زهره رفعتی یکی از فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی است که معتقد است: دانشجویان رشته های فیزیک و شیمی همینطور دانشجویان مهندسی را نمی توان از این گروه جدا کرد. چون بسیاری از دروسی که در دوران دبیرستان گذرانده اند می بایست مجدداً در دانشگاه پاس کنند و این برای اغلب دانشجویان دشوار است. تصور کنید دانشجویانی که قصد دارند زودتر برای بازار کار آماده شوند و یا تمایل به ادامه تحصیل دارند مجبورند تعداد زیادی از ساعات حضور در دانشگاه را در کلاس هایی صرف کنند که مطالب آن تکراری است.
وی در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان تأکید می کند: این روند باعث شده دانشجویان در بسیاری از اوقات در کلاس های عمومی حاضر نشوند و یا در صورت حضور به صحبت های اساتید بی توجه باشند. این البته تجربه شخصی ام از کلاس های دروس عمومی است که تاکنون گذرانده ام و برخی از آنها نیازمند حذف و برخی دیگر می بایست در سیستم آموزشی به نوعی دیگر تعریف و تدریس شوند.
با وجود آنچه ذکر شد، اگر چه کاهش سال های تحصیل در مقطع کارشناسی از 4سال به 3سال اقدامی اقتصادی و منطقی به نظر می رسد اما این را هم باید مدنظر قرارداد که تنها حذف برخی واحدهای درسی قابل اجرا است که مصادیق تکراری آن در دوران دبیرستان و دانشگاه وجود داشته باشد. همانطور که دروس عمومی تاریخ اسلام، فلسفه و منطق همچنین زبان و ادبیات فارسی برای دانشجویان رشته های علوم انسانی که این واحدها را در دوران دبیرستان گذرانده اند سودی نخواهد داشت.
● دانشجویان کاردانی در بلاتکلیفی
وجود برخی دانشکده ها از جمله واحدهای سمای دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده های علمی کاربردی و غیره که دارای مقاطع کاردانی هستند با اجرای طرح کاهش طول مدت تحصیل لیسانس قابل تطبیق نیست. به فرض آنکه دوران کارشناسی به 5/2تا 3سال کاهش یابد و دانشجویان بتوانند با طی این مدت به مدرک لیسانس دست یابند در این صورت تکلیف دانشجویان مقاطع کاردانی چه خواهد شد؟
این پرسشی است که ذهن بسیاری از دانشجویان این مقطع را درگیر خود کرده است.
جواد عمیدی یکی از دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی است که از اجرای طرح کاهش مدت تحصیلی لیسانس به قول خودش شوکه شده است.
وی به گزارشگر کیهان می گوید: اگر مقطع لیسانس کاهش یابد با دوران کاردانی برابر می شود و در این شرایط آیا به دانشجویان کاردانی مدرک کارشناسی تعلق می گیرد؟ اغلب دانشجویان دوران کاردانی قصد ادامه تحصیل دارند و در صورتی که ما بخواهیم به مقطع لیسانس برویم دوباره چطور باید در کنکور شرکت کنیم و در صورت قبولی وارد مرحله کارشناسی شویم و دوسال درس بخوانیم؟ این ها شرایطی است که دانشجویان مقطع فوق دیپلم را میان زمین و آسمان نگه می دارد.
عمیدی، زودتر به نتیجه رسیدن این طرح و روشن شدن تکلیف این گروه از دانشجویان را از ضرورت های برنامه ریزی قشر دانشجویانی می داند که قصد ادامه تحصیل در مقطع بالاتر را دارند.
● پایان نامه؛ بودن یا نبودن...
عمده ترین تفاوت دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی در نگارش پایان نامه است.
نگارش پایان نامه اولین تجربه در انجام فعالیت های تحقیقی است که دانشجویان می توانند تمامی دانش و مهارتی که در طول مدت تحصیلی خود کسب کرده اند را به منصه ظهور برسانند.
دکتر رضا روستا آزاد معاون پژوهشی فناوری دانشگاه صنعتی شریف در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان به ابراز نظریاتش در خصوص طرح جدید وزارت علوم پیرامون کاهش مدت تحصیلی لیسانس می پردازد.
وی در واکنش به احتمال حذف پایان نامه مقطع لیسانس در صورت اجرای طرح کاهش مدت تحصیلی کارشناسی می گوید: با اجرای این طرح، پایان نامه قطعاً نباید حذف شود چون پروژه، اولین تجربه دانشجو در امر پژوهش است بنابراین بهتر است پایان نامه را همچنان برای این مقطع حفظ کرد. به نظر من باید در اجرای این طرح دوره دبیرستان با دوره دانشگاه با هم دیده شوند. یکسری از دروس و مطالبی که دانشجویان می گذرانند با دوره دبیرستان مشترک است. این بحث در حوزه شیمی، فیزیک و ریاضی هم دیده می شود. بنابراین دو کار می توان انجام داد اول اینکه دوره دبیرستان را کوتاه کرد در این صورت افرادی که می خواهند وارد بازار کار شوند زودتر برای زندگی شان تصمیم گرفته و سامان می یابند.
دکتر روستا آزاد همچنین استفاده از ترم تابستانی را به عنوان دومین راه حل برای دانشجویان از ضرورت های اجرای موفقیت آمیز این طرح دانسته و تصریح می کند: تبدیل ترم های تحصیلی به سه ترم 5/3ماهه با تعطیلات دو هفته ای بین آن به راحتی پاسخگوی واحدهای مورد نیاز خواهد بود. استفاده از ظرفیت دانشگاه ها در ایام تابستان باعث می شود ما از کل دوره تحصیل که در دانشگاه هستیم استفاده کنیم مانند بسیاری از دانشگاه های دنیا که از این سیستم بهره می برند. البته باید با کارشناسی و تأمل همچنین برنامه های تخصصی اجرا شود و فقط در حد حرف یا اجرا بدون برنامه های مدون نباشد.
به ادعای معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف بخش پژوهش در ایام تابستان به ویژه برای مقاطع تحصیلات تکمیلی فعال است در حالی که حوزه آموزش در این فصل دوران تعطیلات را می گذراند که با فعال کردن این حوزه می توان دوره لیسانس را کاهش داد بدون اینکه مشکلی در تعداد واحدها و ساعات آموزشی ایجاد شود.
فرض کنیم روزی برسد که بدون کنکور وارد دانشگاه شویم، تمام واحدهای دوره کارشناسی را طی 5/2سال پاس کنیم و بعد قرار باشد قدم در مقطعی بگذاریم که قرار است فوق لیسانسمان را یک سال و نیمه بگیریم. بسیاری از دانشجویانی که امروز مجبورند برای اخذ مدرک لیسانس و فوق لیسانس حداقل 7سال از عمرشان را صرف کنند، حتی خوابش را هم نمی بینند. چه بسا دکتری هم تا آن زمان بدون آزمون شود و یک ساله بتوان دکتر شد و...
کاهش مدت تحصیل دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد از بدو طرح دارای مخالف و موافقانی است. این طرح که به تازگی از سوی معاونان آموزشی وزارت علوم مطرح شد درحال حاضر در این وزارتخانه درحال بررسی است و مقرر شده با حذف برخی دروس عمومی و اختیاری، کاهش سقف واحدهای آموزشی و ارایه برخی دروس به شکل مجازی اجرایی شود.
● مجلس مخالفت می کند؟!
طرح مذکور که با هدف کاهش هزینه های تحصیلی دانشجویان و افزایش ظرفیت دانشگاه ها طراحی شده است بعید به نظر می رسد از واکنش تند کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در امان بماند مگر اینکه با بررسی تمام جوانب امر عملیاتی شود.
علی عباسپور تهرانی فرد رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درخصوص کاهش مدت تحصیلی دوره های دانشگاهی نظری متفاوت با معاونان وزارت علوم دارد.
وی در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان می گوید: نگرش ما درباره تعیین زمان تحصیل باید در سطح مجامع بین المللی قابل پذیرش باشد، در غیر این صورت هرچه خارج از این نگرش تعریف شود، با اشکال مواجه می شود. اشکال اول ضرری است که به دانشجویان وارد می شود. اوایل انقلاب تعداد واحدهای درسی برای دوره کارشناسی 170واحد تعریف شده بود که مطابق نرم بین المللی نبود و از سویی دانشجویان برای گرفتن مدرک لیسانس بیش از 6سال در دانشگاه می ماندند.
نماینده تهران ادامه می دهد:
از سوی دیگر اگر خارج از تعاریف بین المللی برای دوره تحصیلی عمل کنیم به اعتبار مدارک تحصیلی مان خدشه وارد می شود به خصوص باتوجه به این که درحال حاضر ایران را به عنوان کشوری می شناسند که آموزش عالی آن قابل قبول و درسطح جهانی معتبر است.
وی درباره تعداد واحدهای درسی این دوره در دیگر کشورها تصریح می کند: در بسیاری از دانشگاه های آمریکا دانشجو در دوره کارشناسی 120تا 130واحد می گذراند درحالی که در کشور ما تعداد واحدها در این دوره تحصیلی 130 تا 140 واحد است. باتوجه به این مسیله در بعضی از رشته ها و برخی واحدهای دوره کارشناسی آن هم به شکل محدود، امکان کاهش طول دوره تحصیل وجود دارد، اما اگر بخواهیم دوره 4ساله را به 3یا 5/3 سال کاهش دهیم یا تعداد زیادی واحد درسی را حذف کنیم، به کیفیت آموزش عالی لطمه زده ایم.
درحال حاضر در سطح جهان متوسط طول دوره تحصیل در مقطع کارشناسی 4سال است که ممکن است دانشجویی در مدت 5/3سال یا کمی بیشتر از 4سال این دوره را سپری کند اما در حالت عادی کسی که با مدرک دیپلم وارد دانشگاه می شود باید ظرف 4سال مدرک لیسانس بگیرد.
دکتر اسفندیار اختیاری دیگر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است که طی گفت وگویی مدعی است: باید قبول کنیم که برخی رشته ها و دروس دانشگاهی قدیمی است و باید بازنگری شود و در این صورت شاید بتوان همراه با بازنگری برخی دروس و رشته های دانشگاهی طول مدت دوره تحصیلی و تعداد واحدهای تحصیلی را تغییر داد. اگر کاهش طول مدت تحصیل در دوره کارشناسی در چارچوب قوانین باشد و درعین حال به سطح علمی دانشگاه ها و دانشجویان لطمه ای نزند، مفید است.
عباسپور تهرانی فرد نیز ضمن اشاره به این که هنوز طرحی در این خصوص به مجلس ارایه نشده است، تطابق طرح های آموزشی را با استانداردهای مطلوب ضروری دانسته و اظهار می کند: در صورت مغایرت طرح مذکور با شرایط مطلوب نظام آموزشی، مجلس واکنش نشان خواهد داد و در این خصوص تصمیم گیری می کند. در این مسأله مدت زمان شرط نیست بلکه تعداد واحد مهم است، لذا باید دید منظور از این کاهش چیست و چه هدفی دنبال می شود تا نهایتاً راجع به آن اظهارنظر کرد و در کل اگر این حرکت مطابق استاندارد آموزش عالی کشور نباشد وزارت علوم حق اجرای آن را نخواهد داشت.
● تغییر دوره های حضوری به مجازی
تغییر دوره های حضوری به روش مجازی و آموزش از راه دور یکی از روش هایی است که طرح مذکور برای کاهش میزان دوره به دنبال اجرایی کردن آن است.
رییس کمیسیون آموزش مجلس در این خصوص نظری متفاوت دارد.
وی می گوید: اینکه برخی واحدهای درسی به صورت مجازی ارایه شود موفق نخواهد بود چراکه تدریس مجازی شیوه و روش خود را دارد که نمی توان با تغییر یک دوره استاندارد به مجازی در تدریس و شیوه های آموزشی و پژوهشی محدودیت ایجاد کرد. البته بعضی دانشگاه ها ممکن است برخی واحدها را به صورت مجازی ارایه کنند و این به معنی کاهش دوره نیست ما نمی توانیم حجم دوره را کاهش دهیم. واحدها الان مشخص هستند هر یک واحد 17 ساعت درسی است و براساس آن مطالب تنظیم می شود و نمی توان گفت درس سه واحدی 10ساعت برای یک واحد تدریس شود. در برخی سیستم ها اینطور است یعنی اگر کسی 150 واحد بگذراند در 2 سوم ضرب می شود اما با این روش نمی توانیم بگوییم 132 واحد در سیستم ترمی که الان عرضه می شود 132 واحد در سیستم کوراتمی است درحالی که این یعنی 90 واحد تقلیل در نظام آموزش عالی که اشتباه است و عملاً به لیسانس ضربه می زند.
● توجه به ماهیت رشته در کاهش مدت تحصیل
تفاوت ماهوی بین رشته های علوم انسانی، علوم تجربی و مهندسی غیرقابل اغماض است. تفاوتی که در تصمیم گیری های جزیی هم توجه به شرایط خاص خود را می طلبد. انجام امور آزمایشگاهی، مرور برخی منابع و مرجع های قدیمی، کلاس های تیوریک و نظری، ضرورت یا عدم لزوم پایان نامه و غیره همگی شرایطی است که بر تفاوت میان این رشته ها صحه می گذارد.
دکتر سیدمهدی قمصری معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه تهران بر لزوم توجه به اختلاف میان رشته های دانشگاهی در طرح کاهش مدت تحصیلی لیسانس تأکید کرده و در این خصوص به گزارشگر کیهان می گوید: ماهیت برخی رشته ها ایجاب می کند درس عملی داشته باشند به همین منظور دانشجو باید مدت زمان بیشتری را در دانشگاه سپری کند. همانطور که به لحاظ آیین نامه ای تفاوت هایی وجود دارد و ساعات دروس عملی دو برابر درسهای نظری تعریف می شود. بنابراین شرط موفقیت طرح مذکور در وهله اول توجه به ماهیت رشته ها است. با کوتاه کردن دوره تحصیل البته با توجه به ماهیت رشته ها می توان میزان موفقیت طرح جدید وزارت علوم را به نوعی تضمین شده دید.
با این شرایط دانشجویان مجبور نیستند برای دروس تیوری محض ساعت ها در کلاس محصور باشند همچنین افت کیفیت درسی دانشجویان رشته های مهندسی و تجربی کمتر خواهد شد چون ساعات بیشتری برای حضور در آزمایشگاه ها صرف خواهند کرد.
● تکلیف فعالیت های فرهنگی چه می شود؟
فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها از دیگر دلمشغولی های کارشناسان آموزشی و اجتماعی است. کاهش ساعات حضور دانشجویان در دانشگاه در درجه نخست این تصور را در ذهن تداعی می کند که دانشجو دیگر فرصتی برای فعالیت های فوق برنامه ندارد از همین رو تمامی برنامه های فرهنگی وزارت علوم در دانشگاه ها به زودی تعطیل خواهند شد.
دکتر قمصری در این خصوص و در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان می گوید: رابطه مستقیمی بین مسایل فرهنگی و طولانی یا کوتاه شدن دوره آموزشی وجود ندارد. ما اعتقادی به دراختیار داشتن دانشجو طی ساعات طولانی برای ارایه برنامه های فرهنگی نداریم بلکه معتقدیم دانشجو باید ارتباط خود را با خانواده و جامعه داشته باشد. چندان مفید نمی دانم که بخواهیم دوره فشرده ایجاد کنیم مثلا دوره تحصیل را از 4سال به 3سال کاهش دهیم و به ازای آن 24 ساعته دانشجو را با دوره فشرده در اختیار بگیریم. تنها بحثی که در این خصوص بوجود می آید این است که صرف اینکه دانشجو با یک فشار 3ساله درسش را تمام کند و مدرک بگیرد نیست بلکه این سؤال پیش می آید که آیا با فشرده شدن دوره درسی آماده پذیرش مسیولیت در جامعه خواهد بود یا نه؟ ضمن اینکه فقط حرف زدن و قول دادن نمی تواند کافی باشد.
● دکتر رضا روستا آزاد معاون پژوهشی فناوری دانشگاه صنعتی شریف که با دکتر قمصری
هم عقیده است به گزارشگر کیهان می گوید: فقط نباید در حد حرف بسنده کرد بلکه در بعد عملیاتی و آزمایشی باید معایب را دید و مورد بررسی دقیق قرارداد. به طور مثال اوباما رییس جمهوری آمریکا چندی پیش طی یک سخنرانی مدعی شد که چرا باید تابستان ها دانشگاه ها تعطیل باشند. وی می گفت این طرح ناظر بر دوره ای بود که کشاورزی در اقتصاد حرف اول را می زد و بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان مرتبط با حوزه کشاورزی کار می کردند اما چون سه ماه تابستان فرصت بیشتری برای کار کشاورزی نیاز داشتند به منظور سیاست تشویقی دولت برای جلب فرزندان کشاورزان به تحصیل تابستان ها دانشگاه ها تعطیل شد تا کشاورزی هم از رونق نیافتد. این در حد یک حرف است که اگر بخواهد اجرایی شود مصایب و مشکلات خاص خود را دارد. بنابراین نظام آموزشی نباید تحت تأثیر حرف و صحبت باشد اما در عمل متفاوت عمل کند.
● لزوم استفاده از ترم تابستان و افزایش کار کتابخانه ها
استفاده از ترم تابستان فقط بستگی به توان و میل دانشجو ندارد بلکه تا وقتی بخش آموزش دانشگاه ها دوران تعطیلات سه ماهی را طی می کنند دیگر دانشجو قادر به تصمیم گیری در خصوص استفاده از این فصل نخواهد بود.
دکتر حسین افخمی مدیر گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه در این زمینه معتقد است که استفاده از ترم تابستانی که البته در گذشته هم ارایه می شد می تواند دانشجو را تا یک سال نسبت به شرایط معمول جلو بیاندازد. مسیله دیگر به عنوان پیش شرط موفقیت اجرای این طرح، علاوه بر استفاده از حداکثر ظرفیت دانشگاه ها در تمامی فصل های سال، افزایش ساعت کار کتابخانه ها است تا دانشجویان بتوانند بعد از فراغت از کلاس های حضوری و عملی از کتابخانه استفاده کنند. درحال حاضر ساعات کار کتابخانه از 8صبح تا 6بعدازظهر است که با این شرایط، کاهش دوره لیسانس غیرممکن خواهد بود.
وی تغییر تعداد واحدهای عملی و افزایش دروس کاربردی را از دیگر پیشنهاداتی مطرح می کند که می توانند به اجرای بهتر طرح کاهش مدت تحصیل کمک کنند.
جلال احمدی بروغنی از دیگر اساتید موافق با طرح کاهش طول دوران تحصیل کارشناسی است که کم کردن سال های تحصیلی را عامل ساماندهی وضعیت اشتغال، ازدواج و تحصیل در پاره ای از موارد می داند.
وی همچنین در گفت وگو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اضافه می کند: اشتراک برخی واحدهای درسی میان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد از دیگر ضرورت های اصلاح این روند است که البته کاهش مدت تحصیل شاید بهترین راه حل باشد. در این شرایط می توان واحدهای کمتر ولی کاربردی تری را ارایه داد که بیشتر برای دوران فارغ التحصیلی مثمرثمر باشد. گذراندن واحدهای غیرتخصصی در 4سال کنونی دوران لیسانس بسیاری از دانشجویان را از محیط های درسی دلزده کرده و در مواردی مشاهده شده که نه تنها انگیزه ای برای مطالعه باقی نگذاشته است بلکه به علت طولانی شدن زمان تحصیل حتی انگیزه مطالعه دروس تخصصی را کم می کند. این عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بر لزوم وجود پایان نامه برای مقطع لیسانس تأکید می کند و می گوید: در صورتی که دوره کارشناسی هم کاهش یابد نباید پروژه را نادیده گرفت و آن را حذف کرد. بسیاری از کشورها تحت عنوان پروژه نهایی پایان نامه را جزء فعالیت های اصلی دانشجو می دانند که به خاطر جنبه عملی آن، دانشجو از دروس صرفاً نظری فاصله گرفته و مجبور است دروس قبلی را مرور کند. یک کار تحقیقی را از نقطه ای شروع کند، خلاقیت به خرج دهد، تولید فکر کند و در نهایت به عنوان پروژه تحویل دهد. این فرایند اعتماد به نفس او را افزایش داده و حتی حین ورود به بازار کار به عنوان نمونه کار ارایه می شود.

پریسا جلالی
روزنامه کیهان www kayhannews ir