دو جنس لطیف و خشن

دو جنس مذکر و مونث اعضای یک گونه حیوانی هستند اما اگر بگوییم از استعداد، لیاقت، مهارت و رفتار مشابهی بهره مند هستند، جامعه خود را براساس یک دروغ علمی بنا کرده ایم. آن موری و دیوید جل.

از حدود 4 میلیون سال پیش انسان شکل گرفته و مغز او از حدود 2 میلیون سال قبل شروع به رشد کرده است. رشد تدریجی مغز با رعایت تفاوت های جنسیتی اتفاق افتاده و برای بقای نسل انسان رعایت تفاوت های نقش جنسی ضرورت داشته است. تا حدود 10 هزار سال پیش وقتی عصر کشاورزی در بسیاری از نقاط جهان شروع شد، انسان ها با شکار روزگار می گذراندند. مردها مسوول شکار بودند و در جنگ ها شرکت می کردند. زن ها هم مسوولیت جمع آوری ریشه ها و سبزیجات و مراقبت از کودکان را به عهده داشتند. طی میلیون ها سال مغز هم این شرایط را ایجاد کرد و خود هم تحت تاثیر آن قرار گرفت. زن ها در مهارت های کلامی بهتر از مردها و مردها در فعالیت های تهاجمی فعال تر و موثرتر بودند. هم مغز و هم هورمون های آن که کاتالیزور فعالیت مغز به حساب می آیند، باتوجه به جنسیت متفاوت شدند. این تفاوت ها در فرهنگ هایی که تفاوت های بیشتری رامی طلبید، شکل بارزتری پیدا کرد.

● تفاوت های رشدی و ساختاری

در اغلب موارد رشد زمانی مغز دخترها سریع تر از مغز پسرها رخ می دهد. دخترها یک سال زودتر از پسرها به مهارت های کلامی می رسند. به همین سبب است که در اغلب مواقع دختران پیش دبستانی سریع تر از پسرها خواندن را یاد می گیرند و فهرست لغات و کلماتی که می دانند در مقایسه با پسرها بیشتر است. رشد مغز در نوزادان بیشتر در نیمکره سمت راست شروع می شود و بعد از آن به نیمکره چپ می رسد. در دخترها حرکت به سمت چپ مغز زودتر اتفاق می افتد. دخترها در مقایسه با پسرها داده های اطلاعاتی حسی بیشتری را دریافت می کنند. دخترها در مجموع بهتر می شنوند، حس بویایی قوی تری دارند و به کمک سر انگشتان و پوست خود اطلاعات بیشتری را دریافت می کنند. دخترها در مقایسه با پسرها بهتر می توانند رفتار تکانه ای را کنترل کنند و بهتر می توانند رفتارهای خطرناک و غیراخلاقی را تمیز دهند. به عبارت دیگر، دخترها کمتر از پسرها خطرات اخلاقی را پذیرا می شوند و پسرها بیش از دخترها پرخاشگرند. دخترها از توانمندی کلامی بیشتری برخوردارند و به همین سبب بیشتر روی ارتباط های کلامی تاکید می کنند. اما پسرها به ارتباط های غیرکلامی توجه دارند و در مقایسه با دخترها کمتر می توانند احساسات خود را به زبان آورند و نمی توانند بسرعت دخترها واکنش کلامی نشان دهند. از این رو در جریان فرآیند یادگیری می بینیم دخترها در حال یادگیری از کلمات استفاده می کنند، اما پسرها اغلب در سکوت درس می خوانند. پسرها در مجموع به مراتب کمتر حرف می زنند، حال آن که در میان دختران چنین چیزی نیست.

پسرها و به طور کلی جنس مذکر در بخش هایی از مغز سمت راست خود با پیشرفت های بیشتری روبه رو می شوند. در نتیجه این رشد توانایی های فضایی مانند اندازه گیری، طراحی های مکانیکی و خواندن نقشه و جغرافی برای آنها ساده تر است.

● تفاوت های کارکردی

طرز استفاده مغز از سلول ها و فعالیت خون در 2 جنس مذکر و مونث باهم تفاوت های عمده ای دارد. تحقیقات نشان داده است مغز زنان در حالت استراحت به اندازه مغز مردان در حال کار فعال است. مغز زنان که هرگز در حالت آرامش قرار نمی گیرد، امتیازات یادگیری بیشتری دارد. از آنجا که مغز مردها (پسرها) در بسیاری از شرایط به اندازه مغز زن ها فعال نیست، به سرعت بیشتری تحت تاثیر تحریک کلافه می شود. عملکرد جنس مذکر در زمینه های فضایی و استدلال های مجرد قوی تر است و این مسایل را بهتر درک می کنند، اما مغز دخترها بیشتر نسبت به اطلاعات حسی پاسخ می دهد.

بسیاری از آموزگاران به این نتیجه رسیده اند که توانایی های شنیداری زنان و دختران بیشتر از پسرهاست. به عبارت دیگر زن ها بهتر می شنوند. به همین سبب بهتر است پسرها در ردیف های جلوی کلاس بنشینند.

زن ها و مردها حتی اشیا را به گونه های متفاوتی می بینند. جنس مونث در تاریکی به مراتب بهتر از جنس مذکر می بیند؛ ولی در نور روشن، مردها بهتر می بینند.

اما تفاوت دانش آموزان دختر و پسر تنها در دیدن و شنیدن آنها خلاصه نمی شود. زن ها نسبت به درد واکنش سریع و حاد نشان می دهند، اما مقاومت آنها در برابر ناراحتی های بلندمدت بیشتر است.

از سوی دیگر زن و مرد در زمینه ذایقه و حس چشایی نیز با هم تفاوت هایی دارند. روی هم رفته زن ها نسبت به طعم تلخ حساسیت بیشتری دارند و طعم شیرین را ترجیح می دهند. مردها طعم شور را بیشتر دوست دارند. بینی و حس چشایی زن ها حساس تر از مردهاست.

در زمینه حافظه هم تفاوت های قابل ملاحظه ای میان زن و مرد هست. دخترها به طور کوتاه مدت می توانند اطلاعات بیشتری را در حافظه خود نگه دارند، اما پسرها اگر موضوعی برایشان جالب باشد، آن را بهتر در حافظه خود حفظ می کنند.

● تفاوت های پردازش عواطف و احساسات

شاید کم ترین زمینه ای که درباره تفاوت های مغزی ثبت شده است، پردازش های عاطفی است. عقیده بر این است که پردازش های عاطفی برای یادگیری آنقدر هم مهم نیست و این در حالی است که بررسی ها درباره مغز به ما نشان می دهد این مساله اهمیت فراوانی دارد. مغز دخترها محرک های عاطفی و احساسی بیشتری را از طریق حواس بیشتر پردازش می کند و این کار را کامل تر از مغز پسرها انجام می دهد. گاه پسرها برای پردازش های عاطفی به ساعت ها وقت احتیاج دارند. به همین سبب پسرها در زمینه های عاطفی شکستنی تر هستند. پسری که صبح در منزلش با بحرانی روبه رو شده است، در مقایسه با خواهر خود با کورتیزول بیشتری به مدرسه وارد می شود و همان طور که می دانیم کورتیزول هورمون استرس است. این پسر ممکن است تمام مدت صبح را کلافه باشد، اما خواهرش برخورد راحت تری دارد و حتی می تواند مشکلش را با دیگران در میان بگذارد.

● تفاوت های هورمونی

گرچه زن ها و مردها و به طور کلی دو جنس مونث و مذکر تمام هورمون های انسانی را دارند، میزان این هورمون ها در 2 جنس زن و مرد تغییر می کند. هورمون استروژن و پروژسترون در زن ها و هورمون تستوسترون در مردها حالت غالب دارند. برای مثال پروژسترون هورمون رشد زن هاست که در آنها پیوندجویی را تقویت می کند. تستوسترون هورمون مردانه است که میل جنسی، تهاجم و پرخاشگری را در آنها سبب می شود. دخترها به دنبال پیوندهای اجتماعی هستند و بیشتر تساوی طلبند و حال آن که پسرها در صحنه های اجتماعی برای تفوق و برتری تلاش می کنند. این تغییرات هورمونی می تواند روی کیفیت یادگیری دخترها و پسرها تاثیر بگذارد.

زن ها و مردها حتی اشیا را به گونه های متفاوتی می بینند. جنس مونث در تاریکی به مراتب بهتر از جنس مذکر می بیند؛ ولی در نور روشن، مردها بهتر می بینندبرای مثال وقتی استروژن دخترها زیاد باشد، نمرات درسی آنها در امتحانات و تست ها بیشتر می شود و زمانی که تستوسترون پسرها بالا باشد، آنها در تست های ریاضی نمرات بیشتری می گیرند اما نمرات آزمون های کلامی آنها کاهش می یابد.

● تفاوت های مغزی و عملکرد تحصیلی

بررسی ها نشان داد ه اند اغلب اشکالات و ناراحتی بچه ها در مدارس ناشی از بی تفاوتی و در نظر نگرفتن تفاوت های جنسیتی است. در عملکرد تحصیلی دو جنس، دخترها بیشتر درس می خوانند، نمرات بهتری هم می گیرند و در کلاس هم ساکت تر هستند. از سوی دیگر پسرها نمرات بدتری می گیرند و بیشتر سر و صدا می کنند و حرف می زنند. بار دیگر این طبیعت کلی دو جنس مونث و مذکر است. پسرها تکانه ای تر هستند و دخترها ساکت تر، پسرها اصولا سرکلاس درس پر سر و صداتر هستند و دخترها ساکت تر. دخترها ملاحظه کارتر هستند و پسرها پر سر و صداتر، پرخاشگرتر و رقابت آمیز. بخصوص هنگام بلوغ جنسی و در نوجوانی، دخترها و پسرها سرکلاس درس بیشتر تحت تاثیر هورمون های خود با هم متفاوت می شوند. وقتی به لحاظ عصب شناختی به تسلط دخترها در بعضی از جنبه های خواندن و نوشتن و به تسلط پسرها در برخی از جنبه های ریاضیات و علوم نگاه می کنیم به این نتیجه می رسیم که مغز دخترها و پسرها حالت علی دارد. با آن که تلاش شده است نقطه ضعف دخترها در ریاضیات و علوم برطرف شود، هنوز در حد عالی می بینیم که پسرها در ریاضیات و فیزیک جلوتر از دخترها هستند.

● استفاده از فضا و حرکت در یادگیری

پسرها در یادگیری و بخصوص در سنین جوان تر بیشتر از فضا استفاده می کنند. وقتی پسر و دختری به اتفاق سر میزی می نشینند تا درس بخوانند یا بازی کنند پسر پس از دقایقی فضای بیشتری از میز را به خود اختصاص می دهد. پسرها هنگام یادگیری از فضای فیزیکی بیشتری استفاده می کنند. بسیاری از آموزگاران به این مساله بی توجه بوده و پسرها را بی ادب، بی نزاکت و ناتوان در کنترل معرفی می کنند در حالی که این طور نیست. دخترها هنگام یادگیری نیازی به این که به اطراف حرکت کنند یا جابه جا شوند ندارند، اما پسرها با حرکت کردن و جابه جا شدن نه تنها مغز خود را تحریک می کنند، بلکه رفتارهای تکانه ای خود را کنترل می نمایند. حرکت در محیط های بسته در زمره طبیعت پسرهاست. وقتی پسرها تکان می خورند، مغزشان فعال تر می شود، احساس راحتی بیشتری می کنند و مزاحم دیگران هم نمی شوند.

● اختلال های روانی و رفتاری

بررسی های جدید در زمینه مغز نشان می هد مغز پسرها و دخترها هر دو آسیب پذیر هستند که شرایط هورمونی و شیمایی بدن در این خصوص نقش مهمی ایفا می کنند. پسرها سیکل عادت ماهانه را تجربه نمی کنند و تحت تاثیر غلبه استروژن و پروژ سترون نیستند و در نتیجه به اندازه دخترها با اختلالات رفتاری مواجه نمی شوند. از سوی دیگر دخترها بیش از پسرها سروتونین تولید می کنند و از این رو با احتمال کمتری با اختلال بیش فعالی روبه رو می شوند. دخترها با افسردگی بیشتری مواجه می شوند. پسرها هم در زمینه مصرف الکل و استعمال مواد مخدر دشواری های بیشتری دارند.

در آخر...نمی توان گفت که جنسیتی برتر و جنسیتی ضعیف تر است. در زمینه هایی پسرها از دخترها برترند و در زمینه هایی هم برتری به دخترها می رسد. تفاوت های موجود در طرز متفاوت یادگیری و هوش های متفاوت پسران و دختران دلیل خوبی است تا آموزگاران به این نتیجه برسند که پسرها و دخترها به دو طرز متفاوت یاد می گیرند. گرچه تلاش برای آرام کردن پسرها و توجه کردن به دخترها در کلاس ضروری است، هدف غایی در کلاس نباید این باشد که کاری کنیم تا دخترها و پسرها به یک اندازه بلند حرف بزنند، به یک اندازه پرخاشگر باشند و به یک اندازه دنبال سلطه و کنترل بگردند. بهتر این است که با دخترها مثل دختر و با پسرها مثل پسر برخورد شود و همیشه به یاد داشته باشیم که چگونه تفاوت های طبیعی میان پسران و دختران روی فرآیند یادگیری تاثیر می گذارند.