زن، دغدغه اشتغال و خانه داری

● بررسی تأثیر اشتغال زن بر محیط خانواده

در جامعه امروزی ما افراد بیش و پیش از هر چیز به این می اندیشند که چه شغلی را برای آینده خود انتخاب کنند، یا این که برای چه شغلی انتخاب خواهند شد. غالب افراد هم شغلی که انتخاب می کنند با رشته و میزان تحصیلاتشان ارتباطی ندارد، فقط می پذیرند تا بیکار نباشند و درآمدی کسب کنند.توانمندی های فرد یا به عبارتی میزان سرمایه انسانی کسب شده توسط فرد از عوامل موثر در انتخاب شغل است. ابتدا فرد در مدرسه و یا در مدارس حرفه ای این توانمندی ها را می آموزد. گروهی وارد دانشگاه می شوند و توانمندی های خود را افزایش می دهند و باتوجه به توان و علاقه خود مشاغلی را به دست می آورند. افراد در انتخاب شغل علاوه بر علاقه، به درآمد شغل نیز توجه دارند. واضح است که علاوه بر دستمزد، به نوع کار نیز باید توجه کرد. برخی از کارها بسیار سخت هستند و درآمد بالایی دارند و برخی دیگر آسان ترند و دستمزد کمتری هم دارند.بعضی از کارها هم انعطاف پذیرند و در مقابل، بعضی دیگر، دارای هیچ انعطافی نیستند. به این معنی که حداقل دارای ساعات مشخصی هستند و فرد نمی تواند در رفت و آمدها کوچک ترین اختلالی ایجاد کند.توجه به مسایل کاری به خصوص برای خانم ها باتوجه به مسیولیت دوگانه ای که دارند حایز اهمیت است. بنابراین این که چه کسی کار کند، کجا کار کند و ... یکی از تصمیمات مهم خانواده است.

● چه کسی کار کند

دکتر رضا واسطی، جامعه شناس در گفت وگو با ما در ارتباط با شغل و اشتغال در خانواده ها می گوید: در تمامی جوامع به طور سنتی مردان، مسیول امرار معاش خانواده هستند. تمامی مردان برای کسب درآمد به کار اشتغال دارند. ولی اشتغال زنان تحت تأثیر عوامل متعددی است، ازاین رو در تمام جوامع، درصدی از زنان به اشتغال نمی پردازند. در خانواده هایی که در تقسیم کار خانه قسمت عمده کارهای خانگی برعهده زنان است، تعداد ساعت، زمان و نوع کار باید باتوجه به شرایط خاص هر خانواده تعیین شود.دکتر واسطی در ادامه می افزاید: باتوجه به این که اشتغال به منظور کسب درآمد انجام می شود، باید مطلوبیت حاصل از درآمد (افزایش قدرت خرید خانواده) با نبود مطلوبیت حاصل از کار (هزینه ها، خستگی، کاستن از اوقات فراغت) مقایسه شود. در صورتی که مطلوبیت حاصل از درآمد بیش از مطلوبیت حاصل از فراغت باشد، فرد وارد بازار کار می شود.

● چند ساعت کار کنیم

خانواده باید با هدف به حداکثر رساندن مطلوبیت، برنامه کار خود را تنظیم کند. مطلوبیت خانواده به دو طریق افزایش می یابد. در ارتباط با این دو روش، مصطفی رهنورد، کارشناس مسایل خانواده به ما می گوید: مطلوبیت خانواده اول از طریق درآمد بیشتر که به خانواده امکان خرید کالاها را می دهد و خدمات مورد نیاز را فراهم می سازد، تأمین می شود و دوم هم فراغت بیشتر است. واضح است که با افزایش تعداد ساعات کار درآمد افزایش می یابد ولی اختصاص وقت بیشتر برای کار به معنی اختصاص وقت کمتر به استراحت، لذت بردن از زندگی و در کنار همسر و فرزندان بودن است. باتوجه به این که شبانه روز 24 ساعت است، کار به معنی فراغت کمتر است و هر فرد باید زمان خود را بین کار و فراغت به طریقی تقسیم کند که مطلوبیت بیشتری را برای خانواده کسب کند و بتواند به اهداف خانواده دست یابد. هر خانواده با برنامه ریزی صحیح می تواند با انباشت درآمد و کسب ثروت نسبت فراغت و کار را در طول زندگی کاهش دهد. به طوری که با افزایش سن و با نزدیک شدن دوران پیری، رفته رفته از میزان ساعت کار افراد کاسته می شود.

● زنان چگونه کار کنند

برای تمامی زنان، خصوصا بعد از ازدواج این سوال پیش می آید که آیا دنبال کار بروم یا نه! آیا شغلم را رها کنم یا نه! و ...دکتر احمد نوذری، عضو هییت علمی دانشگاه و جامعه شناس خانواده در ارتباط با اشتغال زنان می گوید: باتوجه به صحبت های ارایه شده زن باید به مقداری کار کند که حداکثر مطلوبیت برای خانواده فراهم آید. مطلوبیت خانواده را می توان در داشتن فرزند، استفاده از کالاها و خدمات رفاهی و فراغت دانست. اگر خانواده به طور سنتی بخواهد تعداد فرزندان بیشتری داشته باشد، در این صورت مطلوبیت خانواده با تولد بچه افزایش می یابد و باتوجه به این که به طور سنتی پرورش فرزند را مادر به عهده می گیرد و پرورش بچه زیاد زمان می برد، به خصوص در دوره کودکی و همچنین رسیدگی به کارهای خانه، زن می تواند وقت خود را بین امور خانه و کار خارج از خانه و فراغت تقسیم کند. او برخی از خدمات خانگی را می تواند از بازار تهیه کند و یا این که بچه را در مهدکودک نگه داری کند که این روش ها پرهزینه هستند.دسترسی به هر یک از این خدمات و هزینه آن باید مورد توجه قرار گیرد و با ارزش کار مادر مقایسه شود. بدیهی است در صورتی که درآمد مادر، هزینه های مادی و معنوی را بتواند جبران کند، مادر تصمیم به کار کردن می گیرد.

از طرفی در اختیار بودن خدمات بازاری با قیمت مناسب می تواند بخشی از کار خانگی را کاهش دهد. همیاری والدین در مراقبت از بچه ها نیز امکان مشارکت بیشتر زنان را فراهم می سازد.خانم ها باید درآمد حاصل از کار را با هزینه کار، هزینه ای که جانشین کار مادر بابت فرستادن بچه به مهدکودک، خریدهای جانبی و ... است، مقایسه کند. باتوجه به موارد فوق زن بین کار به منظور کسب درآمد و کار خانه ترکیب مناسبی را انتخاب می کند. زنان با تغییر در دوره های مختلف زندگی، ترکیب متفاوتی از کار، کار خانگی و فراغت می توانند انتخاب کنند که حداکثر مطلوبیت را به دنبال داشته باشد. باتوجه به رشد و نمو فرزندان، مشارکت همسر می تواند افزایش یابد تا زن وقت کمتری را صرف خانه و وقت بیشتری را به کار اختصاص دهد. بنابراین بهتر است نوع شغل خود را به طریقی انتخاب کند که علاوه بر موارد فوق شامل دستمزد، علاقه، محل کار نزدیک به محل اقامت، انعطاف پذیر بودن به طوری که امکان تغییر ترکیب ساعات کار از نیمه وقت به تمام وقت باشد و نوع کار به طریقی باشد که زن با بازگشت از کار، توان و انرژی کافی برای انجام کار خانه داشته باشد.