شایع ترین بیماری قرن-مجله مادر وکودک گوپی

جامعه انسانی همواره با بیماری های واگیر و غیرواگیر بسیاری روبه رو بوده که برخی از انواع بیماری های واگیر بیشتر در فصول سرد سال دیده می شوند.

آنفلوآنزای خوکی (نوع)A سال 1918 از اسپانیا شروع شد و در آن زمان، حدود 50 میلیون نفر را مبتلا کرد و این نخستین و کشنده ترین موج بیماری بود.

موج دوم آنفلوآنزا سال 1957 در آسیا و سال 1968 در هنگ کنگ شایع شد که نسبتا خفیف تر و ملایم تر بود.

حالا نیز موج سوم آنفلوآنزای خوکی در سراسر جهان با شدت و ضعف های مختلف شایع شده و آوریل سال 2009 به حدی گسترش یافت که سازمان بهداشت جهانی نسبت به آن هشدار داد.

آنفلوآنزای نوعA که به آنفلوآنزای خوکی نیز معروف است نخستین بار در مکزیک دیده شد و با توجه به سرعت بالای انتقال ویروس به حدی در میان مردم این کشور و کشورهای دیگر شیوع یافت که تبدیل به یک اپیدمی جهانی شد.

شیوع این گونه بیماری ها وقتی نگران کننده می شود که از حیوان به انسان انتقال یابد زیرا در این صورت مقاوم تر و خطرناک تر خواهد بود.

دکتر مارگارت چان از مدیران سازمان بهداشت جهانی در یک سخنرانی پیرامون وضعیت فعلی آنفلوآنزای خوکی خاطر نشان کرده با این که بیماری به خودی خود خطرناک و کشنده نیست و هنوز در مرحله 5 که مرحله شیوع سریع است طبقه بندی می شود اما با توجه به جهش ژنتیک و تغییر ساختار ویروس نسبت به سال های گذشته، امکان تغییر بیشتر و مقاومت آن در مقابل داروهای گوناگون از خطراتی است که مردم جهان را تهدید می کند.

از طرفی نگرانی نه فقط برای وضعیت بهداشتی جامعه بلکه برای وضعیت اقتصادی نیز وجود دارد زیرا در صورت همه گیر شدن و ناتوانی مردم برای انجام کارها و پرداختن به شغل خود صدمات مالی فراوانی نیز به خانواده ها و در پی آن به جامعه وارد می شود.

با وجود این که کشورهای کانادا و ایالات متحده از نظر انجام آزمایش های گوناگون و فعال کردن نیروهای متخصص برای بررسی بیشتر با سازمان بهداشت جهانی همکاری کرده اند هنوز راه زیادی برای ریشه کن شدن آن در پیش است.

لازم به ذکر است، اقدامات جهانی از جمله قرنطینه کردن، بستری و مراقبت و استفاده از داروهای مختلف و واکسن آنفلوآنزا برای گروه های آسیب پذیر از جمله اقدامات موثر است، اما نمی توان برای همه کشورها دستورالعمل مشابه تجویز کرد، زیرا اقدامات منطقه ای و محلی مفیدتر و موثر تر است.

کارشناسان سازمان بهداشت جهانی در جلسات خود (27 تا 29 اکتبر 2009) درباره سیاست های ایمن سازی و شیوه های واکسیناسیون و شرایط بهداشت عمومی مردم، نکاتی را مورد بحث و ارزیابی قرار دادند که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

▪ اکثر مبتلایان، نوجوان و جوان هستند، اما بیشترین میزان بستری در میان اطفال و سالخوردگان دیده می شود که این تعداد بین یک درصد تا 10درصد موارد بستری این بیماری را تشکیل می دهد.

▪ حدود 10درصد تا 25درصد موارد ابتلا با رسیدگی پزشکی و تجویز داروهای لازم و استراحت در منزل و مصرف مایعات فراوان درمان و متاسفانه حدود 9تا 25 درصد موارد منجر به مرگ می شود.

▪ به طور کلی حدود 7درصد تا 10درصد بیماران مبتلا و بستری در بیمارستان را زنان باردار تشکیل می دهند که در 3 ماهه دوم یا سوم بارداری هستند. لازم به ذکر است، این گروه از زنان 10 برابر بیشتر در معرض ابتلا به ویروس آنفلوآنزا هستند.

▪ درباره تجویز واکسن به طور منظم افراد باید بیش از 10 سال داشته باشند و درباره اطفال کمتر از این سن نیز بررسی بیشتر و نظر پزشک اهمیت دارد. اما در باره استفاده از واکسن برای زنان باردار با این که تاکنون گزارش از مشکل ایجاد شده یا سقط و موارد دیگر وجود نداشته، تجویز واکسن باید با نظر پزشک و بسته به رشد جنین و ماه های بارداری صورت گیرد.

▪ با توجه به این که عموما آنفلوآنزا در مقایسه با سرماخوردگی شدیدتر است، رعایت موارد احتیاط و پیشگیری و آگاهی در باره آن حایز اهمیت است.

● تفاوت آنفلوآنزای خوکی با دیگر انواع آن

ویروس آنفلوآنزای نوعA هم قابل انتقال به انسان و هم پرندگان بوده و در 3 میزبان مختلف قابل رشد و تکثیر است و با توجه به این که می تواند هم از طریق پرنده و هم از طریق خوک به انسان انتقال یابد، پیچیده تر است، زیرا آنفلوآنزای پرندگان از این نوع حیوانات به انسان انتقال می یابد و از انسان به انسان سرایت نمی کند اما در این نوع سرعت سرایت از انسان به انسان نیز بالاست و شدت آن در صورت بی توجهی به درمان به حدی خطرناک است که می تواند سبب مرگ افراد شود.

● سرعت انتقال ویروس

این ویروس به طور غیرمستقیم از طریق جریان هوا یعنی با عطسه و سرفه و به شکل مستقیم نیز از طریق تماس دست و بدن افراد با یکدیگر و سطوح قابل انتقال است.

ویروس آنفلوآنزای خوکی به طور غیرمستقیم از طریق جریان هوا یعنی با عطسه و سرفه و به شکل مستقیم از طریق تماس دست و بدن افراد با یکدیگر قابل انتقال استاین ویروس نیاز به پایگاه سلولی برای رشد و تکثیر دارد و از 8 تا 24 ساعت روی سطوح مورد تماس افراد باقی می ماند تا میزبان دیگری پیدا کند.

لازم به ذکر است که اگر مواد غذایی خام توسط فرد مبتلا آلوده شده باشد در صورت پخته شدن، احتمال انتقال تقریبا غیر ممکن است.

● علایم بیماری

این علایم که عموما چند روز پس از جایگزینی ویروس، خود را نشان می دهد تا 7 روز در بدن شخص آلوده باقی می ماند و علایم عمومی شامل تب، عطسه، گلودرد، سرفه، سردرد، درد عضلات و مفاصل را در بر می گیرد. البته اسهال و استفراغ نیز در برخی افراد از علایم بیماری محسوب می شود.

● گروه های آسیب پذیر

در افرادی که مبتلا به بیماری های تنفسی مانند آسم، بیماری های قلبی، چاقی و دیابت هستند، این بیماری شدید تر مشاهده می شود و در کودکان و افراد کهنسال نیز خطرناک تر بروز می یابد.

کودکان زیر 2 سال بشدت در معرض آسیب هستند و از آنجا که کودکان در سال اول بخصوص 6 ماه اول نمی توانند واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند، در معرض خطر بیشتری هستند.

زنان باردار و گروهی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا به دلیل مصرف انواع داروها مانند کورتون و داروهای شیمی درمانی سیستم ایمنی آنها تضعیف می شود نیز در معرض خطر هستند.

● شیوه های پیشگیری

▪ شیوع زیاد و همه گیری بیماری به این معنا نیست که امکان هیچ گونه پیشگیری وجود ندارد. هرچند که استفاده از ماسک نمی تواند مانع انتقال بیماری شود.

▪ شستن دست ها به طور مکرر با آب و صابون مفید است.

▪ در صورت دسترسی نداشتن به صابون می توان از انواع ژل های ضدعفونی که حاوی 60 درصد الکل باشند استفاده کرد.

▪ از دست دادن و روبوسی با افراد و حتی تماس داشتن با سطوحی مانند میز و صندلی که افراد بیمار از آن استفاده کرده اند خودداری شود.

▪ موقع صحبت و گفتگو از شخص مورد نظر فاصله بگیرید.

▪ دانش آموزان از زمان آگاهی از ابتلا تا 24 ساعت پس از بهبود علایم بویژه تب از حضور در مدرسه و مراکز و اجتماعات خودداری کنند.

▪ بررسی ها نشان داده است، در بسیاری کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل شیوع روز افزون و نبود امکان تعطیلی مدارس، به دلیل نامعلوم بودن زمان پایان بحران، دانش آموزان مبتلا از دانش آموزان سالم جدا می شوند و در کلاس های جداگانه آموزش می بینند.

● آمارهای جهانی

برآورد می شود آنفلوآنزا حدود 3 تا 5 میلیون نفر در سراسر جهان را مبتلا می کند و 250 هزار تا 500 هزار مرگ و میر در جهان بر اثر آن رخ خواهد داد. اما در برخی کشورها سرعت انتقال، ابتلا و مرگ افراد بیش از جاهای دیگر است.

پراکندگی این بیماری در کشورهای گوناگون به ترتیب تعداد بیماران عبارت است از:

▪ سواحل مدیترانه و خاورمیانه

▪ آمریکای شمالی

▪ اروپا

▪ شمال شرقی و جنوب آسیا

▪ جنوب آمریکا

▪ جنوب شرقی آسیا

▪ آمریکای مرکزی و جزایر کاراییب

در بخش هایی از هند، بنگلادش، کامبوج، چین و هنگ کنگ سرعت انتقال بیماری بسیار بالا گزارش شده است و البته تهیه آمار قطعی با توجه به رشد فزاینده کاری غیر دقیق محسوب می شود.

در انگلستان، ایرلند، بلژیک و کانادا شمار مبتلایان رو به افزایش بوده و خاورمیانه، آمریکای شمالی و مرکزی نیز مرکز گسترش بیماری گزارش داده شده است.

اما جالب است بدانید که در کشورهای اتریش، بلغارستان، استونی، گرجستان، قرقیزستان، سودان، سوییس و تونس گزارش خاصی درباره میزان و شدت ابتلا به آنفلوآنزا گزارش نشده است.