فصل سردردها از راه می رسد-مجله مادر گوپی

سردرد اغلب با اختلال در تمرکز و برهم زدن آرامش، مانع از فعالیت های اجتماعی در فرد می شود. در مواقعی که این دردها بارها تکرار شوند و ساعات زیادی ادامه پیدا کنند باعث کاهش بازدهی فرد و صرف هزینه می شود.

سردردها انواع مختلفی دارند و به دنبال استرس، اضطراب، خستگی و یا قرار گرفتن در شرایط نامساعد به وجود می آیند، اما آنچه اهمیت دارد تکرار سردرد است که با تأ;ثیر بر روابط خانوادگی و محیط کاری، تبعات اجتماعی و اقتصادی زیان باری به دنبال خواهد داشت. دکتر حجت بهرامی، متخصص مغز و اعصاب در این باره می گوید: از آنجا که بافت مغز، عصب ندارد و به درد حساس نیست، سردردها مربوط به بافت مغز نیستند بلکه منشأ; درد از ارگان های بخش درونی سر مانند پرده های پوشاننده مغز که مننژ نام دارند، استخوان های جمجمه، عروق داخل مغز، جدار عروق، چشم، گوش یا زبان ایجاد می شود. وی می افزاید: سردردها به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. سردردهای اولیه در اثر ابتلا به بیماری خاصی به وجود نیامده و بیماری اصلی فرد تلقی می شوند، درحالی که سردردهای ثانویه در اثر بیماری هایی از قبیل سینوزیت، مشکلات چشمی و یا تومورهای مغزی به وجود می آیند. سردردهای اولیه شایع تر از انواع ثانویه هستند بنابر این اکثر سردردهای تکرارشونده از نوع اولیه در نظر گرفته می شوند.

سردردهای تنشی

مهمترین و شایع ترین انواع سردردهای اولیه، میگرن، سردرد تنشی، سردرد خوشه ای و سردرد از نوع Icepick (سردردهای لحظه ای و شدید) هستند. سردردهای تنشی نوع خاصی از سردرد هستند که اغلب افراد افسرده و یا کسانی که تحت استرس طولانی مدت قرار دارند را دچار می کند.

به گفته دکتر بهرامی، درد در این نوع سردردها، اغلب با شدت کم تا متوسطی است که به صورت منسجم، گنگ و بدون ضربان است. نقطه مشخصی در سر را نمی توان برای درد نشان داد ولی اکثراً; درد دوطرفه است که با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست. اکثر سردردهای تنشی با اضطراب و استرس ارتباط دارند و در زنان به دلیل وجود تنش بیشتر و یا تغییرات هورمونی بیشتر دیده می شود. به این نوع سردردها که به دلیل ایجاد تنش و اسپاسم در عضلات ایجاد می شود، سردردهای عضلانی نیز می گویند، درمان آنها در شناسایی عوامل زمینه ای به وجودآورنده آن است و در نهایت داروهای ضدافسردگی تجویز خواهد شد. باید توجه داشت، مصرف مسکن در درمان سردرد باید محدود شود.

● سردردهای خوشه ای

این نوع سردرد در مردان شایع تر است بطوری که 90 درصد مراجعه کنندگان را مردان تشکیل می دهند. مکانیزم پیدایش سردردهای خوشه ای پیچیده است اما محققان یکی از علل به وجود آورنده آن را تغییرات هورمونی می دانند. به گفته دکتر بهرامی، در این بیماری، حملات سردرد بطور مرتب تکرار می شوند و حتی ممکن است در روز فرد را چند مرتبه گرفتار کند. حملات سردرد ممکن است تا چند ماه تکرار شوند و پس از آن برای مدتی بهبود پیدا کند و دوباره آغاز شود. وی در ادامه می گوید: مدت زمان سردردهای خوشه ای یک تا دو ساعت است و گاهی شب ها فرد از شدت درد از خواب بیدار می شود. درد شدید، گاهی اطراف چشم و یک طرف سر را درگیر می کند و علایمی مانند ریزش اشک، آب ریزش از بینی و یا پف کردن صورت را همراه دارد. وی در مورد درمان این نوع سردرد می گوید: درمان سردردهای خوشه ای بیشتر جنبه پیشگیری از وقوع حملات دارد بطوری که با استفاده از داروهای ضدافسردگی و ضدمیگرن از وقوع مجدد حملات پیشگیری می شود.

● سردردهای لحظه ای شدید

این نوع سردردها شدید ولی کوتاه مدت هستند بطوری که فقط یک تا دو ثانیه مدت زمان حمله طول می کشد و به گفته دکتر بهرامی شدت آن به حدی زیاد است که بیماران از ابتلای مجدد سردردهای Icepick هراس دارند و علت این بیماری وجود ضایعه مغزی نبوده و تغذیه سالم، دوری از تنش و تغییر سبک زندگی در بهبود آن مؤ;ثر است اما در صورت وقوع مکرر آن باید به پزشک مراجعه شود.

میگرن

میگرن یکی از شایع ترین سردردها است و افراد بسیاری بدون اطلاع از نوع بیماری، از آن رنج می برند. دکتر بتول عامی زاده، متخصص مغز و اعصاب در این مورد می گوید: میگرن، نوعی سردرد عروقی است که در اثر انقباضات مویرگ های مغزی به وجود می آید و به دو نوع معمولی و کلاسیک تقسیم بندی می شود. حملات در میگرن معمولی به صورت درد شدید شروع می شود و اغلب پس از 24 تا 72 ساعت بهبود پیدا می کند اما در میگرن کلاسیک، یکسری علایم بصورت توهم در بینایی یا درد مختصر چشم بروز پیدا کرده و پس از آن سردرد آغاز می شود.

● علایم میگرن

سردردهای میگرنی معمولاً; در سنین بیشتر از 30 سال شایع است و زنان بیشتر به آن مبتلا می شوند. دکتر محمد آیتی، روانپزشک در مورد علایم این نوع سردرد می گوید: سردردهای میگرنی اغلب به صورت دوره ای، تکرار شونده که به صورت یک طرفه و با علایم گوارشی همراه است و اختلالاتی مانند تاری دید، احساس جرقه زدن در چشم، در بینی و تهوع و استفراغ را همراه دارد. تهوع و استفراغ در این بیماری به دلیل تحریک قسمتی از مغز است که سیستم گوارشی را عصب دهی می کند. درد معمولاً; ضربان دار و در ناحیه جلوی سر و پشت کره چشم است و ممکن است حتی هنگام بیدار شدن از خواب و ساعات اولیه روز به وجود آید و چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. وی با اشاره به این که هنوز علت خاصی برای آن مشخص نشده است، بیان می کند: استعدادهای ژنتیکی و تغییرات عروقی از مهم ترین عوامل به وجود آورنده میگرن است و عواملی مانند تنش های روحی، استرس، اضطراب و بیماری های روحی آن را تشدید می کنند، بطوری که علت سردرد بسیاری از بیماران افسرده، میگرن گزارش شده است. همچنین زنان مضطرب و مبتلا به وسواس بیشتر در معرض ابتلا به میگرن هستند. دکتر عامی زاده در مورد دیگر عوامل مؤ;ثر در ایجاد میگرن می گوید: حساسیت به برخی مواد غذایی از عواملی است که در به وجود آوردن یا تشدید میگرن مؤ;ثر است. همچنین تغییرات هورمونی در تشدید سردردهای میگرنی نقش دارد بطوری که دیده می شود میگرن در زنان پس از یایسگی به دلیل کاهش سطح هورمون های بدن، تشدید می شود. به گفته دکتر آیتی، گرم شدن دمای محیط، کلافگی، گرسنگی، بی خوابی، تغییر ساعات خواب و برنامه زندگی در تشدید سردردهای میگرنی مؤ;ثر است. همچنین مصرف داروهایی که برای بیماری های قلبی و عروقی تجویز می شوند به دلیل اتساع عروق در ایجاد سردردهای میگرنی نقش دارد. به نظر دکتر بهرامی، میگرن نوعی سردرد عروقی است که به دلیل فعال شدن کانون های سردردساز در هیپوتالاموس مغز به وجود می آید و تغییرات عروقی را به وجود می آورد. وی می افزاید: نوع سردردهای میگرنی در افراد مختلف، متفاوت است به گونه ای که برخی با قرار گرفتن در معرض سرما و برخی دیگر با گرم شدن هوا دچار تشدید در سردرد می شوند بنابراین، این نکته نشان دهنده آن است که علت هر سردردی که با سرما تشدید شود، سینوزیت نبوده و می تواند منشأ; میگرنی داشته باشد.

● پیشگیری

شناسایی عوامل تشدید کننده میگرن در زندگی روزانه در کاهش دفعات حملات مؤ;ثر است. همچنین پرهیز از مواد غذایی که باعث تشدید سردردها می شود، گام مؤ;ثری در درمان محسوب می شود. دکتر بهرامی توصیه می کند که افراد مبتلا به سردردهای میگرنی از مصرف کافیین، شکلات، اسانس ها، طعم دهنده های غذایی، سوسیس، کالباس و مواد غذایی پرچرب و سرخ کرده پرهیز کنند زیرا باعث تشدید حملات درد می شود. مصرف میان وعده غذایی برای جلوگیری از گرسنگی مفید است. همچنین صداهای بلند، نور زیاد، بوی سیگار یا عطر باعث تشدید سردرد می شود. تمرینات ورزشی منظم، نقش بسزایی در تسکین سردردهای میگرنی دارد و در بهبود بیماری افسردگی مؤ;ثر است.

درمان

درمان دارویی افراد مبتلا به میگرن با توجه بشدت و تعداد حملات سردرد متفاوت است. دکتر آیتی با اشاره به این که دو نوع درمان برای میگرن به کار گرفته می شود می گوید: یک نوع از درمان داروها و مسکن هایی است که با آغاز سردرد تجویز می شود. نوع دیگر داروهایی هستند که برای جلوگیری از بروز حمله های مجدد تجویز می شوند و به از بین بردن بیماری های زمینه ای مانند افسردگی و تشنج کمک می کند.