میزان بیش از حد چربی خون در تعداد کمی از افراد به صورت ارثی وجود دارد. میزان چربی خون این افراد، بالاتر از حد طبیعی است و گاهی این چربی به صورت توده هایی زیر پوست انباشته می شوند.
در تعدادی از افراد این خانواده بیماری سرخرگ های قلب، ممکن است از سنین خیلی پایین ایجاد شود.
البته این مورد (غیرطبیعی بودن ارثی) خیلی نادر است. در بیشتر مردم، بدون وجود علت خاصی افزایش مختصر چربی خون، وجود دارد.
در مورد چربی های خون نیز مانند ازدیاد فشارخون، با ارقام متفاوتی سروکار داریم. بعضی از این ارقام با افزایش بیماری های قلبی در ارتباط مستقیم هستند و بنابراین آنها را میزان غیرطبیعی می دانیم. با این وجود، هیچ مرز معینی بین حد طبیعی و غیرطبیعی نمی توانیم تعیین کنیم و برای اینکه بگوییم مقدار چربی خون طبیعی است یا غیرطبیعی، فقط یک حد قراردادی می توانیم تعیین کنیم. برای نمونه حداکثر کلسترول خون 270 میلی گرم در دسی لیتر و حداقل آن 18 میلی گرم در دسی لیتر را طبق قرارداد، طبیعی می دانیم. ولی بعضی اوقات، ارقام مختلف دیگری نیز ممکن است طبیعی عنوان شوند.
آیا با کاهش چربی خون می توان از ابتلا به بیماری های قلبی پیشگیری کرد؟
این یکی از سؤ;الات کلیدی در مورد پیشگیری از بیماری های قلبی است. عقاید در این زمینه بسیار متفاوت است. با اینکه بالا رفتن چربی خون با افزایش بیماری سرخ رگ های قلبی ارتباط دارد، ولی این مسیله دلیل آن نیست که فقط کم کردن چربی خون سبب پیشگیری بیماری های قلبی شود.
بهترین راه برای جواب دادن به این سؤ;ال، این است که مقایسه ای بین دو گروه مشابه انجام دهیم. در گروه اول، میزان چربی خون را کاهش دهیم، ولی در گروه دوم میزان چربی خون بدون تغییر باقی بماند. آنگاه ببینیم که کدام یک از این دو گروه کمتر به بیماری سرخ رگ های قلب دچار خواهند شد. البته انجام این بررسی خیلی مشکل است؛; زیرا دوره نهفته ای که برای بروز بیماری های سرخرگ های قلبی لازم است، 10 سال یا بیشتر به طول می انجامد و طی این مدت تحقیقات باید ادامه یابد. جلوگیری کردن از هرگونه تغییرات، طی سال های متوالی دربعضی از افراد خیلی مشکل است و همچنین ایجاد تغییرات در اندازه چربی خون، به میزان زیاد خیلی مشکل است.
سیگاری ها ممکن است میزان سیگار کشیدن خود را به نصف تقلیل دهند و حتی کلاً; آن را ترک کنند؛; ولی در بیشتر افراد کم کردن چربی خون به میزان بیشتر از 20 درصد بسیار دشوار است. مشکل دیگر، وجود کلسترول HDL است که نقش استحفاظی دارد و در چند سال گذشته شناسایی شده است. در بعضی اشخاص، کاهش کلسترول HDL ممکن است اثر کم کننده کلسترول خون را از بین ببرد. تمامی تحقیقاتی که در مورد کلسترول خون انجام گرفته، به چز چند مورد که اخیراً; صورت گرفته است، نقش مهم کلسترول HDL را در بروز بیماری های قلبی نادیده گرفته اند.
هیچ مطالعه ای تاکنون رأ;ساً; و به طور صریح تأ;یید نکرده است که تغییرات چربی خون سبب کاهش خطر بیماری های قلبی می شود، ولی بعضی شواهد وجود دارند که این نتیجه گیری را تأ;یید می کند.
یک بررسی طولانی در بیمارستان روانی فنلاند به عمل آمده است که طی آن میزان کلسترول خون نصف بیماران تحت آزمایش را با کم کردن غذای چربی دار (با منشأ; حیوانی) کاهش داده اند و در نتیجه کاهش ناچیزی در تعداد مبتلایان به بیماری های قلبی مشاهده شده است. البته روش انجام این مطالعه مطلوب نبوده است و بنابراین اعتقاد علمی این آزمایش مورد سؤ;ال است.
بیشتر مطالعات جدید، روی کم کردن چند عامل ایجادکننده خطر به طور همزمان مورد بررسی قرار می گیرد. بدین صورت که افراد مورد آزمایش، تشویق می شوند که سیگار خود را ترک کنند؛; ورزش کنند و چربی خون خود را کاهش دهند. نتیجه بررسی ها در کشورهای اسکاندیناوی نشان می دهد که انجام سه موردی که از آنها نام برده شد، سبب کاهش خطر بروز بیماری سرخرگ های تغذیه کننده قلب می شود و اگر به تفکیک، نتایج مذکور را مورد مطالعه قرار دهیم، مشاهده می کنیم که اگرچه کم کردن چربی خون مهم است، ولی کاهش سایر عوامل ایجادکننده خطر نیز ممکن است اهمیت زیادی داشته باشد.
مشکل مهمی که در این قبیل بررسی ها وجود دارد، این است که یک گروه از مردم به محض اینکه به منظور به دست آوردن آمار مقایسه ای تحت بررسی قرار می گیرند، از منابع دیگری در مورد طریقه پیشگیری از بیماری های قلبی، آگاهی پیدا می کنند و به زندگی سالمتری ادامه می دهند و در نتیجه در نتایج به دست آمده از این مطالعات، خلل وارد می آید.
تحقیق وسیعی که اخیراً; در آمریکا صورت گرفته بود، نتوانست به نتایج قطعی دست یابد، زیرا احتمالاً; گروه شاهد این تحقیق، خود به خود به تصحیح و برطرف کردن پاره ای عوامل ایجادکننده خطر در خود پرداخته اند، ولی در تحقیق دیگری که آن نیز در آمریکا صورت گرفته است، مشخص شده که میزان مرگ و میر بر اثر تغییرات چربی خون، با مصرف مرتب دارو برای مدت چند سال، به میزان زیادی کاهش یافته است.
در حال حاضر، بعضی از متخصصان، به شدت بر این باورند که کلید کنترل اپیدمی مرگ قرن امروز (بیماریهای قلبی) کاهش چربی خون است، ولی بعضی دیگر عقیدة مخالف دارند و می گویند فایده کم کردن چربی خون به حدی نیست که ارزش این همه زحمت و تلاش را داشته باشد.
بعضی از پزشکان در کشورهای مختلف، بین این دو عقیده قرار دارند و معتقدند که اثر کاهش چربی خون در حال حاضر کاملاً; ثابت شده نیست، ولی منطقاً; باید در کم کردن بیماری های قلبی مؤ;ثر باشد. این گروه از پزشکان معتقدند که کاهش میزان چربی حیوانی از جیره روزانه غذا مفید است ولی بیشتر مردم نباید در صورت بالا بودن اندک چربی خون، نگرانی به خود راه دهند.
پس، تا آنجایی که بحث شده، زیادبودن چربی های خون، باعث ایجاد بیماری های سرخ رگ های قلب در اشخاص سالم می شود؛; ولی آیا اگر کسی قبلاً; مبتلا به بیماری سرخ رگ های قلب، مانند آنژین یا حمله قلبی شده باشد، با کم کردن چربی خون خود، می تواند بیماریش را بهبود بخشد؟ درباره این موضوع متخصصان نظریات متفاوتی دارند.
بسیاری از پزشکان بر این باورند که اگر تصلب شرایین ایجاد شود، کم کردن میزان چربی خون فایده زیادی برای بیمار نخواهد داشت.
دکتر منوچهر قارونی متخصص قلب و عروق گردآوری و تنظیم رشید بهنام
روزنامه اطلاعات www ettelaat com