خطرات فشارخون

فشار خون بالا بی تردید در رابطه مستقیم با بروز بیماری های قلبی است.فشار خون با دو عدد بیان می شود. عدد اول فشاری است که در موقع انقباض قلب ایجاد می شود و عدد حداکثر است و عدد دوم فشاری است که هنگام انبساط قلب تولید می شود و عدد حداقل است. فشار مورد بحث، براساس میزان بالا رفتن ستون جیوه برحسب میلی متر است. فشار حداکثر وحداقل با یکدیگر خوانده می شود برای نمونه 80/130 که به صورت 130 روی 80 یا 13 روی 8 خوانده می شود، بالا رفتن هر دو فشار (سیستولیک و دیاستولیک) در ارتباط مستقیم با خطر افزایش بیماری سرخرگ های تغذیه کننده قلب است و هرچه فشار بیشتر باشد، شدت بیماری بیشتر است.

اگر با انجام بررسی ها بتوانیم نشان دهیم که با درمان فشار خون بالا، خطر ابتلا به بیماری سرخرگ های تغذیه کننده قلب کاهش می یابد، آنگاه مدارک روشن برای اثبات این نکته را خواهیم داشت که مداوای فشار خون بالا احتمال بروز سکته مغزی، آسیب کلیوی و نارسایی قلبی را به علت بالا بودن فشار خون، کاهش می دهد. به علاوه فشار خون، سبب افزایش خطر بیماری سرخرگ های قلب است.

از طرف دیگر ثابت شده است که درمان و کنترل فشار خون، می تواند عوارض ناراحتی قلبی که حتی قبل از شروع درمان موجود بوده از قبیل درد قلب را تخفیف دهد، ولی تحقیقات مفصلی که در مورد معالجه ازدیاد فشار خون در اشخاص بدون علامت خاص و ظاهـــراً; سالم صورت گرفته است، نشان می دهد که شیوع و احتمال بروز بیماری های سرخرگ های تغذیه کننده قلب در آینده در این عده کاهش نیافته است.

البته این تحقیقات با استفاده از داروهایی صورت گرفته که در حال حاضر مصرف نمی شوند و شاید تکیه روی این نتایج در حال حاضر زیاد صحیح نباشد، زیرا با در دست داشتن داروهای جدید پایین آورنده فشار خون، کنترل فشار خون در درازمدت به نفع بیمار است.

بعضی از شواهد حاکی از این است که با معالجه فشارخون، شیوع بیماری سرخرگ های تغذیه کننده قلب نیز کاهش پیدا می کند، ولی این موضوع هنوز قطعیت پیدا نکرده است.

گرچه فشار خون در ارتباط با بروز این نوع بیماری های قلبی است، ولی در حال حاضر نمی توانیم بگوییم که بالا رفتن فشار خون، قطعاً; سبب بروز بیماری سرخرگ های قلب می شود.

● علل پرداختن به درمان

علت اصلی معالجه به منظور پایین آوردن فشار خون، این است که در ازدیاد فشار خون های متوسط و شدید (یعنی اگر فشار در دیاستولیک بالای 100 میلی متر را نشان دهد) و کنترل و پایین آوردن فشار خون بالا سبب نجات زندگی بیمار خواهد شد.

درمان فشار خون بالا باعث کم کردن خطر سکته مغزی و همچنین کاهش خطر از کارافتادگی کلیه ها می شود و بالاخره درمان این عارضه موجب کم کردن عوارض ناشی از بیماری سرخرگ های قلب و سایر بیماری های قلبی می شود ما هنوز نمی دانیم که درمان فشار خون کمی بالا (دیاستولیک بین 90 تا 100 میلی متر جیوه) آیا باعث نجات زندگی می شود؟ احتمالاً; ممکن است جواب مثبت باشد و تحقیقات وسیعی که هم اکنون در این باره صورت می گیرد، می تواند جواب قاطع این سیوال را در آینده نزدیک بدهد.

● تشخیص

معمولاً; شخص نمی تواند تشخیص دهد که فشار خونش بالا است، زیرا ازدیاد فشار خون به ندرت تا قبل از ایجاد عوارض، علامتی نشان می دهد. به همین دلیل، هر شخص باید فشار خون را حداقل هر سه ماه یک بار اندازه گیری کند.

این اندازه گیری حـــدود نیم دقیقه وقت می گیرد و هیچــگونه ناراحتی به همراه ندارد. اگر پزشکان هنگام معاینه برای سایر بیماری ها فشــار خون را نیز اندازه گیری می کنند.

● چه کسی فشار خون دارد؟

هر کسی می تواند فشار خون داشته باشد. ظاهراً; هیچ گروهی استعداد بیشتری نسبت به سایر گروه ها برای داشتن فشار خون بالا ندارد، ولی معمولاً; افراد سیاهپوست بیشتر از افراد سفیدپوست دچار فشار خون می شوند. فشار خون درنزد مردان وزنان به طور مساوی دیده می شوند و بر اثر افزایش سن بالا می رود بدین ترتیب افراد مسن بیشتر دچار ازدیاد فشار خون می شوند، ولی این بدان معنی نیست که افزایش فشار خون در افراد مسن عادی و بدون زیان تلقی شود.

تا شصت و پنج سالگی خطر اضافی برای یک فشار خون معین مشابه همان خطر برای اشخاص سی ساله یا مثلاً; شصت ساله است چون تحقیقات کمی در مورد اشخاص بالای شصت و پنج ساله صورت گرفته وضع آنها کمتر مشخص است.

اکثر پزشکان در مورد درمان فشارخون، در افراد مسن بدون علامت بسیار محتاطانه عمل می کنند بعضی شواهد نشان می دهد که زنان بین سنین هفتاد تا هشتاد سال هنگام ازدیاد فشار خون تحمل بیشتری دارند.

● معالجه

معالجه فشارخون نیاز به پیشگیری برای تمام مدت عمر دارد. وقتی که فشارخون کاهش پیدا کند، مشخص کردن اینکه هنوز معالجه باید ادامه یابد یا خیر، مشکل است.

فشارخون هر فرد در موقعیت های مختلف می تواند تا حد زیادی نوسان داشته باشد و اندازه گیری یک بار فشارخون در موقع معاینه پزشک که معمولاً; شخص تحت تأ;ثیر هیجان قرار دارد ممکن است میزان بالایی را نشان دهد.

اگر قبلاً; عوارض بالا بودن فشارخون بیمار برای پزشک مشخص بوده است، می تواند معیار قرار گیرد وگرنه به طور معمول اندازه گیری های متعددی برای تعیین فشارخون ضرورت دارد.

در این مورد ممکن است پزشک در اندازه گیری گذشته میزان فشار کمتری را خوانده یا ممکن است تصمیم گرفته باشد در موقعیت بعدی فشارخون بیمار را برای به دست آوردن حد متوسط اندازه گیری کند.

توضیح دیگر این است که همه بیماران احتیاج به معالجه ندارند، مخصوصاً; برای افراد مسن مصرف داروی مشخصی برای مدت طولانی ممکن است مشکل باشد.

به علاوه مزایای درمان در این گروه به عللی هنوز قطعی نیست و اگر اشکالات پزشکی دیگری در افراد مسن وجود داشته باشد، ممکن است بهتر باشد معالجه فشارخون تا بهبودی بیماری اصلی شروع نشود.

مصرف مرتب قرص برای بعضی افراد امکان پذیر نیست، بنابراین درمان ازدیاد فشارخون در این افراد غیرواقع بینانه است و مانند بسیاری که پدیده های پزشکی که قاعده و قانون معینی برای آن وجود ندارد در این مورد نیز بهتر است پزشک و بیمار در مورد بهترین اقدام پزشکی با یکدیگر به توافق برسند.

اگر مطالعات جاری نشان دهد که حتی ازدیاد فشارخون کم را نیز باید درمان کرد، عواقب و اقدامات لازمه خیلی وسیع خواهد بود. در پاره ای موارد که فشارخون اندکی بالاست درمان دارویی ضرورتی ندارد ولی در اکثر موارد کنترل بیماری بدون تجویز دارو امکان پذیر نیست. مطالعات گروهی نشان داده است که حدود 30 تا 40 درصد مردم فشار دیاستولیک بالای 90میلی متری جیوه و فشار سیستولیک بالای 140 میلی متر دارند یا هر دو فشار بالای این ارقام هستند و مطالعات ممکن است نشان دهد که این قبیل افراد احتیاج به درمان دارند، ولی حتی اگر فرض کنیم که تعدادی از این افراد به دلایل مختلف احتیاج به درمان نداشته باشند باز هم بقیه افرادی که باید برای کنترل فشارخون تحت درمان دارویی قرار بگیرند شامل یک چهارم تمامی جمعیت خواهد بود که اغلب موارد لازم است تا آخر عمر دارو مصرف کنند.

باید در نظر داشت که هزینه و تلاشی که برای درمان این جمعیت مصرف می شود قابل ملاحظه است، ولی در مقابل صرف هزینه و تلاشی که برای درمان سکته مغزی یا نارسایی قلبی لازم است ناچیز است.

در صورتی که شواهد قطعی به دست آوریم که کنترل فشار کمی بالا سبب پیشگیری عوارض قلبی می شود و نیز مصرف داروها عوارض ایجاد نمی کنند، آنگاه لازم خواهد بود که عده زیادی از مردم تحت درمان قرار گیرند. امید است که در آینده نتیجه مطالعات روی زیرگروهی از جامعه به دست آید و معلوم شود که کدام یک از این زیرگروه نسبت به سایرین در معرض خطر هستند.

در این صورت تمرکز کارهای درمان برای این زیرگروه خواهد بود، ولی درحال حاضر افرادی را که فشارخونشان اندکی بالاست، نمی توان به عنوان یک گروه با احتمال خطر بالا در نظر گرفت.