ایران دارای جمعیتی حدود هفتاد و چهار میلیون نفر است. سالمندی در این کشور رو به افزایش است و سالمندان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند.
طبق آمارهای جهانی حدود 5 تا 10 درصد از افراد بالای 65 سال کشورمان به نوعی تحت تأ;ثیر این بیماری هستند و برآورد می شود که در حدود 200هزار نفر از سالمندان کشور مبتلا به آلزایمر باشند که شمار مبتلایان طی 20 سال آینده به دو برابر خواهد رسید.
● برخورد با بیمار
باید توجه داشت که سبک زندگی یک بیمار مبتلا به آلزایمر به طور کلی تغییر یافته و توانایی های روحی، روانی، احساسی، رفتاری و جسمی او همه تحت تأ;ثیر قرار گرفته اند. او ممکن است فراموش کند که در یک زمان چه کاری انجام داده یا می دهد. ممکن است آشفته و بی قرار باشد و نتواند درست یا نادرست بودن خطایی را که مرتکب شده تشخیص دهد.
● بیماری آلزایمر چیست؟
رفتارهای شخص و نوع زندگی اش در نتیجه آسیب دیدگی سلول های مغزی عوض می شود. او از لحاظ روحی، احساسات، رفتار و توانایی های جسمی تغییراتی می کند که البته در افراد مختلف متفاوت است در نتیجه پیش بینی علایم و نشانه های این بیماری در افراد مختلف به علت یکسان نبودن سرعت و روند پیشرفت، بسیار مشکل است.
● توانایی های مغزی و روانی
بیماری آلزایمر بر توانایی هایی مثل درک کردن، فکر کردن، به یادآوردن و گفتگو کردن فرد اثر می گذارد و ممکن است فرد مبتلا از انجام ساده ترین کارها هم ناتوان شود، اما مهم ترین علامت این بیماری اختلال حافظه است. فرد ممکن است آدرس منزل خود را در راه برگشت به منزل گم کند. حتی به یادآوردن نام مردم هم برایش مشکل می شود و ممکن است توانایی درک زمان، مکان و لغات را از دست بدهد. اگرچه هنوز دارای توانایی شنیدن است و متوجه احساسات و نوازش کردن هم می شود. شخص مبتلا ممکن است در کنترل خلق و هیجانات خود دچار مشکل شود. امکان دارد لحظه ای غمگین و لحظه دیگر عصبانی باشد. او ممکن است بی دلیل بخندد و یا نگرانی های بی مورد داشته باشد، حتی اگر موضوع بسیار کوچک باشد.
ممکن است به مردم اطرافش مشکوک باشد. البته این احساسات و حالات می تواند با سرعت و اشکال مختلف تغییر کند که همین موضوع تشخیص علت رفتارهای بیمار را مشکل می سازد. رفتارهایی مثل سرگردانی، قدم زدن های بی هدف، انجام اعمال تکراری، پنهان کردن اشیاء مختلف یا جستجوهای دایمی و درآوردن لباس از مشکلاتی است که در این بیماران زیاد دیده می شود. باید دانست این رفتارها عمدی نیستند و دلیل آن وجود این بیماری است.
● توانایی های جسمی
به علت تغییرات در مغز، بیماران مبتلا به آلزایمر دچار کاهش توانایی های جسمی و حرکتی می شوند.
● چه کسی مبتلا به آلزایمر می شود؟
بیماری آلزایمر محدود به جنسیت، قومیت و یا چگونگی وضع اقتصادی نیست. بزرگترین فاکتوری که خطر ابتلا را بالا می برد، دوره سالمندی و بالارفتن سن است. البته نمی توان گفت بیماری آلزایمر قسمتی از روند پیری است ولی امکان ابتلا در میان اشخاص بالای 65 سال بیشتر است. هرچند در سنین 40 و 50 سالگی نیز این بیماری مشاهده شده که البته این موضوع شیوع کمی دارد. مشخصات ظاهری آشکاری وجود ندارد که بتوان به سادگی یک شخص مبتلا به بیماری آلزایمر را شناخت، اگرچه مجموعه ای از علایم می توانند در این افراد مشاهده شوند. علامت و رفتار در هر بیمار مبتلا ممکن است مخصوص خود او باشد مثل بی قراری، درک نکردن موقعیت های رایج و ناتوانی در درک مسایل واضح و روشن، مثل نام و آدرس، اینکه کجا هست یا کجا می خواهد برود. برای او ساعت و گذشتن زمان و یا اینکه چه مدت در خانه بوده معنایی ندارد. امکان دارد مکرراً; بگوید شما که هستید و چه می خواهید؟ گاهی خوشحال و ساکت است و گاهی وحشت زده، عصبانی، آشفته و در حال گریه. به سیوالات ساده پاسخ های بی مورد می دهد یا اصلاً; پاسخ نمی دهد.
● لباس پوشیدن های نامتناسب
بیمار ممکن است در فصل تابستان روی هم لباس بپوشد و در زمستان با وجود سردی هوا همه لباس هایش را درآورد.
● موقعیت های مشترک
بیماری آلزایمر شما را با شرایط و رفتارهای متفاوتی روبرو می سازد که بعضی از این موارد میان بیماران مشترک است مثل به وجودآوردن حوادث و تصادفات توسط خود بیمار، تشخیص ندادن موقعیت های خطرناک و ناتوانی در قضاوت و تشخیص به موقع که رانندگی را برای بیمار مبتلا خطرساز می کند، حتی اگر شخص هنوز توانایی های جسمی خود را داشته باشد.
● گم شدن و سرگردانی
سرگرانی و ناتوانی در تشخیص مکان و زمان، به طور مکرر در بیماران ظهور می کند، در حالی که بیماران از رفتار خود آگاه نیستند. سرگردانی ممکن است در هر ساعتی از روز یا شب رخ دهد و باعث گم شدن بیمار حتی در حیاط منزل خود شود. این افراد هنگامی که متوجه می شوند گم شده اند، به شدت می ترسند و این ترس و هراس به طور مداوم افزایش می یابد و همین موضوع پریشان حالی آنها را بیشتر می کند.
● تهمت زدن و دروغ گفتن
مبتلا شدن به آلزایمر و در نتیجه از دست دادن حافظه باعث می شود که فرد مبتلا نسبت به جهانی که درآن زندگی می کند، بی اعتماد شود. او حتی به اطرافیان نزدیکش بدبین می شود. در نتیجه ممکن است به آنها مشکوک شده و تهمت دزدی، بدرفتاری یا رفتارهای نامناسب دیگر به آنها بزند.
● رفتارهای نامناسب در عموم
آشفتگی و از دست دادن حافظه باعث ظهور حرکاتی نامناسب و بی مورد در میان انظار می شود و فرد بیمار توانایی درک نامناسب بودن رفتارش را ندارد. مثل: درآوردن کامل لباس در ملاء عام که این مورد زیاد پیش می آید.
● فراموشی در پرداخت وجه به هنگام خرید
بیمار مبتلا به آلزایمر ممکن است فراموش کند که آیا برای خرید اقلام پولی پرداخت کرده یا نه. در نتیجه پیشرفت بیماری، شخص تجربیات و قدرت گفتگو را نیز از دست خواهد داد. همچنین ممکن است حداقل توانایی خود را برای صحبت کردن از دست دهد.
شاید شما بتوانید راهکارهایی برای گفتگو با یک بیمار مبتلا به آلزایمر پیدا کنید تا هنگام روبرو شدن با او دچار مشکل نشوید.
● معرفی خود
هنگام معرفی خود به یک بیمار مبتلا به آلزایمر ممکن است مجبور شوید بارها اطلاعاتی که به او می دهید و یا توضیح اینکه چرا آنجا هستید را تکرار کنید.
● برقرار کردن آرامش و سکوت
اگر با شخصی مواجه شدید که پریشان حال و ناراحت است، با آرامش می توانید به او کمک کنید تا آرام بگیرد.
آگاه باشید که حالت ظاهری شما ممکن است باعث دلواپسی و نگرانی بیمار شود. مثلاً; نشستن در کنار او و لبخند زدن کمک می کند که او احساس راحتی کند.
● کاستن حواس پرتی
فعالیت ها و سروصداهای محیط ممکن است فرد را در تمرکز حواس دچار مشکل سازد. برای بیمار مبتلا به آلزایمر به دلیل کاهش ظرفیت در توجه و دقت، جمع کردن حواس مشکل است. بنابراین شلوغی، ترافیک، و سایر وسایل پرسروصدا او را با مشکل روبرو می کند.
● برقراری ارتباط
با بیمار رودررو صحبت کنید، هنگام صحبت مستقیماً; به صورتش نگاه کنید و به آرامی حرکت کنید؛; چرا که حرکات ناگهانی باعث وحشت زدگی او می شود.
● قابل فهم و آرام صحبت کنید
هنگام صحبت کردن، جملات را یک به یک ارایه بدهید، بعد زمان لازم را به او بدهید تا یک جمله را درک کند، سپس جمله بعدی را بگویید.
● پرسش وپاسخ ساده و کوتاه
سیوالهای ساده ای که با پاسخ بلی یا خیر باشند، موفق تر از سیوالاتی با پاسخ های طولانی هستند. به عنوان مثال پاسخ به سیوال: شما این خیابان را می شناسید؟ آسان تر از پاسخ دادن به سیوال شما کجا زندگی می کنید؟ است.
البته باید توجه داشت که باید برای دریافت پاسخ لازم فرصتی کافی به بیمار داده شود زیرا جمع کردن حواس و افکار برای بیمار وقت گیر است.
● حرکات لازم برای درک لغات
اگر لازم دانستید که شخص کاری انجام دهد با نشان دادن حرکات مربوط(پانتومیم) با او گفتگو کنید. در صورت نیاز به عنوان مثال اگر از او می خواهید که بنشیند، به صندلی اشاره کنید. البته اگر کنار او نیز بنشینید کمک بزرگی کرده اید.
● به حرفهایش با دقت گوش کنید
در گوش کردن به آنچه سعی دارد بگوید، دقت و حوصله به خرج دهید. با لحن صدایتان به او نشان دهید که حمایتش می کنید. البته ممکن است متوجه هیچ یک از کلماتی که می گوید، نشوید ولی امکان دارد بتوانید احساسش را مثل وحشت یا عصبانیت تشخیص دهید. بهتر است وانمود کنید احساسش را درک کرده اید.
● صبور باشید
نباید انتظار داشت که شخص مبتلا به بیماری آلزایمر رفتارهای منطقی داشته باشد، به همین دلیل ممکن است در رسیدن به اهدافتان احساس ناامیدی کنید. بهتر است صبور بوده، آرامش خود را حفظ کنید و او را در کوشش برای گفتگو با خودتان تشویق کنید.
● آنچه با اشاره لفظی می توان خواست
نباید تأ;کید کنیم که شخص نیازهایش را به طور کلامی بیان کند، زیرا ممکن است توانایی کامل بیان با کلمات را نداشته باشد. گاهی با حرکات و رفتار، نیازهایش را به شما می گوید.
● برنامه های دیگر
اگر به نظر رسید که بیمار مبتلا دلواپسی دارد و تحت فشار است، با او صحبت کنید. از موارد خوشایند، آشنا و دلپذیر یا شبیه به آنها برایش بگویید تا احساس ایمنی و آسودگی به او دست دهد یک جمله خوشایند یا یک شوخی، کمکی است در تسکین بیمار و هرگونه استرسی که احساس می کند.
● ثبت اطلاعات
کسانی که در خانواده بیمار مبتلا به آلزایمر دارند و نگران خروج از منزل و گم شدن وی هستند، باید اطلاعات لازم و سابقه بیماری او را قبلاً; به اطلاع پلیس یا انجمن آلزایمر ایران برسانند.
اطلاعات مربوط به چگونگی عملکرد ثبت عبارت اند از: نام، آدرس، اطلاعات مهم پزشکی در مورد بیمار (مثل سابقه بیمار و نام داروهای مصرفی)، دفعات گم شدن یا محل هایی که احتمال سرگردان شدن شخص می رود و شماره تماس. هنگامی که نام بیمار ثبت شد، خانواده وی می توانند با پلیس محلی تماس بگیرند تا پلیس به راحتی او را به منزل بازگرداند.
● چگونگی شناسایی شخص ثبت شده
هر فرد ثبت نام شده دستبندی به نام دستبند شناسایی یا هویت تحویل می گیرد و کلمه بیماری آلزایمر (فراموشکار) همانند شماره ثبت فرد که در دستبند حک شده مشخص خواهد بود. این شماره پیوند به بانک اطلاعاتی انجمن آلزایمر است.
● چگونگی دسترسی به اطلاعات
اطلاعات مربوط به بیماران به سادگی به وسیله بانک اطلاعاتی برای پرسنل انجمن آلزایمر قابل دسترسی است. این بانک همه اطلاعات کلیدی در مورد فرد ثبت شده را که توسط خانواده اش به دست آمده به وسیله نام و یا شماره ثبت شخص جستجو می کند.
▪ هشدار!
وقوع حادثه برای بیمار، ضربه ای برای او و خانواده اش است. بیمار ممکن است هنگام بدحالی و پریشانی حتی اعضای خانواده اش را که با او در یک خانه زندگی می کنند، نشناسد. در چنین مواقعی اطرافیان بیمار ممکن است شدیداً; با تنش مواجه شوند و بترسند.
روزنامه اطلاعات www ettelaat com