لنفوم وابسته به ایدز- مجله مادر گوپی

● لنفوم وابسته به ایدز چیست ؟

لنفوم وابسته به ایدز بیماریی است که سلولهای سرطانی ( بدخیم ) در دستگاه لنفاوی بیماران مبتلا به سندرم نقص ایمنی اکتسابی وجود دارد . (AIDS = Acquired Immunode Ficiency Syndrom )

عامل بوجود آورنده ایدز ، ویروس HIV است ( Human Immunode Ficiency Virus ) که به دستگاه ایمنی بدن حمله کرده و آنرا تضعیف می کند . سپس عفونتها و دیگر بیماریها به بدن هجوم می آورند در حالیکه دستگاه ایمنی توان مقابله با آنها را ندارد .

دستگاه لنفاوی از لوله های نازکی تشکیل شده است که همچون رگهای خونی پی در پی شاخه شاخه شده و به تمام قسمتهای بدن می روند . رگهای لنفی حاوی لنف می باشند که مایعی است بی رنگ و ابکی و حاوی گلبولهای سفید خون بنام لنفوسیت . در مسیر عروق لنفاوی ساختمانهای کوچک و لوبیایی شکل تحت عنوان " غده یا گره لنفاوی " واقع شده اند . این اندامها سازنده و ذخیره کننده سلولهای مبارز بدن علیه عفونتها هستند .

طحال ( اندامی که در قسمت فوقانی شکم قرار گرفته و وظیفه تولید لنفوسیت و انهدام سلولهای خونی پیر را بر عهده دارد ) ، تیموس ( عضو کوچکی که در پشت استخوان جناغ واقع شده ) و لوزه ها ( ساختمانهایی در گلو ) همگی بخشی ازدستگاه لنفاوی هستند. از آنجاییکه بافت لنفاوی در همه جای بدن پراکنده است ، سرطان می تواند به هر نقطه از اندامها و بافتهای بدن نظیر کبد ، مغز استخوان ( بافت اسفنجی درون استخوانهای بزرگ که سازنده سلولهای خونی است ) ، طحال یا مغز منتشر شوند .

لنفوم شامل 2 نوع کلی می باشد : بیماری هوچکین و لنفوم غیر هوچکین . اساس این طبقه بندی نمای سلولها در زیر میکروسکوپ می باشد ، این شیوه بافت شناسی نامیده می شود . بافت شناسی همچنین در تشخیص نوع لنفوم غیر هوچکین ، که قریب به 10 نوع می باشد ، به ما کمک می کند . مبنای تشخیص نوع لنفوم غیر هوچکین ، سرعت انتشار درجه بدخیمی ( پایین ، متوسط ، بالا ) می باشد . سرعت انتشار و رشد لنفوم با درجه بدخیمی متوسط و بالا بیشتر از سرطان با درجه بدخیمی پایین است .

در بیماران مبتلا به ایدز هر دو نوع لنفوم غیر هوچکین و بیماری هوچکین ممکن است دیده شود . البته امکان مشاهده لنفوم غیر هوچکین با درجه بدخیمی متوسط و بالا در این بیماران بیشتر است . هر دو نوع لنفوم می تواند در بالغین و کودکان اتفاق افتد .

پزشک باید بیماران را از نظر علایم زیر که برای مدت بیش از 2 هفته وجود داشته باشند ، بررسی نماید :

بزرگ شدن بدون درد گره های لنفاوی گردن ، زیر بغل یا کشاله ران ، تب ، تعریق شبانه ، خستکی ، کاهش وزن بدون رژیم و خارش پوست .

اگر بیمار مبتلا به ایدز علایمی از لنفوم داشته باشد ، پزشک با دقت تمام تورم و یا وجود هر نوع بر آمدگی را در گردن ، زیر بغل و کشاله ران بررسی می کند . وجود هر نکته غیر طبیعی در غدد لنفاوی پزشک را مجاب می کند تا قسمتی از بافت را برداشته و به مطالعه آن در زیر میکروسکوپ بپردازد تا ببیند آیا سلول سرطانی در آن یافت می شود یا خیر ؟ این روش ، " تکه برداری " نامیده می شود .

بطور کلی بیماران مبتلا به لنفوم وابسته به ایدز در مقایسه با بیماران مبتلا به لنفوم که ایدز ندارند ، به گونه ای متفاوت به درمان پاسخ می دهند . لنفوم وابسته به ایدز در مقایسه با لنفوم تنها ، معمولا سرییعتر رشد کرده و به بافتهای خارج از دستگاه لنفاوی و سایر قسمتها ی بدن منتشر می شود .

از آنجاییکه درمان باعث آسیب بیشتر دستگاه ایمنی بیمار می شود ، در بیماران مبتلا به لنفوم وابسته به ایدز ، از مقادیر کمتری دارو در مقایسه با بیمارانی که ایدز ندارند استفاده می شود .

● مراحل لنفوم وابسته به ایدز

بعد از تشخیص لنفوم وابسته به ایدز ، آزمایشات متعددی انجام می شود تا پی ببرند آیا سرطان از محل اولیه خود به نقطه دیگری از بدن منتشر شده است یا خیر ؟ این روش " مرحله بندی " نامیده می شود . مرحله استقرار بیماری که می تواند از مرحله I تا IV متغییر باشد ، وسعت انتشار بیماری را نشان می دهد . جهت انتخاب بهترین درمان ، پزشک باید از مرحله بیماری آگاهی کامل داشته باشد .

آزمایشات انجام شده برای آگاهی از مرحله بیماری شامل آزماشهای خونی و روشهای مختلف تصویر برداری با اشعه x است . این آزمونها " مرحله بندی بالینی " نامیده میشوند . در برخی موارد پزشک نیاز دارد تا یک عمل جراحی بنام "لاپاراتومی " روی بیمار انجام دهد . در این روش با برش شکم ،مشاهده مستقیم و دقیق اندامهای داخل آن ، ابتداء اعضا را به سرطان بررسی می کنند . همچنین ممکن است تکه هایی از بافتها ی مشکوک جهت بررسی و مشاهده در زیر میکروسکوپ برداشته شوند . این روش " مرحله بندی آسب شناسی " نامیده می شود .

برای درمان بیماران ، لنفومهای وابسته به ایدز را بر مبنای محل شروع آنها بترتیب زیر گروه بندی می کنند :

▪ لنفوم فراگیر / محیطی

لنفومی است که از غدد لنفی یا سایر اندامهای دستگاه لنفاوی شروع شده و ممکن است به قسمتهای دیگر بدن مثل مغز و مغز استخوان منتشر شده باشد .

▪ لنفوم اولیه دستگاه اعصاب مرکزی

لنفومی که از مغز یا نخاع ، که هر دو جزیی از دستگاه اعصاب مرکزی هستند ، شروع شده است . این نوع لنفوم " لنفوم اولیه دستگاه اعصاب مرکزی " نامیده می شود زیرا ابتداء اولیه دستگاه اعصاب مرکزی بوده تا اینکه در نقطه دیگری از بدن بوجود آمده و سپس به دستگاه اعصاب مرکزی منتشر شده است .

● نگاهی اجمالی به شیوه ها ی درمان

▪ لنفوم وابسته به ایدز چگونه درمان می شود ؟

ـ درمان لنفوم وابسته به ایدز بعلت اثر تضعف کننده ویروس HIV روی دستگاه ایمنی بیمار ، بسیار مشکل است . در این بیماران مقادیر کمتری دارو در مقایسه با افرادیکه ایدز ندارند تجویز می شود . 2 نوع درمان مورد استفاده قرار می گیرند .

ـ شیمی درمانی ( استفاده از داروها جهت از بین بردن سلولهای سرطانی و کوچک کردن توده )

ـ پرتو درمانی ( استفاده از مقادیر بالای اشعه x و یا سایر پرتوهای پر انرژی برای کشتن سلولهای بدخیم و کوچک کردن توده سرطانی ) .

در شیمی درمانی از داروهایی استفاده می شود که باعث هلاکت سلولهای سرطانی و کوچک شدن توده می گردند ، دارو می تواند بصورت قرص تجویز شود ویا از طریق قرار دادن یک سوزن وارد عضله یا سیاهرگ شود . شیمی درمانی یک درمان فراگیر است زیرا دارو نهایتا وارد جریان خون شده و به تمام بدن سیر می کند و باعث انهدام سلولهای سرطانی می شود . برای مواردیکه سرطان به مغز منتشر شده است می توان شیمی درمانی را با وارد کردن دارو به مایع اطراف مغز از طریق سوزنی که به مغز یا کمر بیمار وارد می شود ، ( شیمی درمانی داخل مغزی )

در پرتو درمانی از اشعه پر انرژی x برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچک کردن توده استفاده می کنند .

این پرتو ها توسط دستگاهی که خارج از بدن بیمار قرارگرفته 0 پرتو درمانی خارجی ) تابانده م شود . پرتوهایی که به مغز تابانده می شود ، " پرتو تابی جمجمه ای " نام دارد . پرتو درمانی می تواند به تنهایی یا همراه با شیمی درمانی انجام شود .

علاوه بر این تحقیقات روی تجویز داروهای ضد ویروس برای از بین بردن ویروس ایدز در حال انجام است که میتواند همراه با درمان لنفوم انجام گیرد .

درمان لنفوم وابسته به ایدز به مرحله استقرار بیماری ، بافت شناسی و درجه بدخیمی سرطان و نیز وضعیت عمومی سلامت بیمار بستگی دارد . پزشک باید تعداد گلبولهای سفید و یا هر نوع بیماری دیگر مرتبط با ایدز را که بیمار قبلا داشته یا اکنون به آن مبتلا شده است ، مد نظر قرار دهد .

درمان انتخابی برای بیماران ممکن است استاندارد بوده ( که اثر بخشی آنها طبق مطالعاتی که در گذشته انجام شده اثبات گردیده ) و یا نمونه ای از پروژه های در دست تحقیق باشد .

( آزمونهای بالینی ) البته تمام بیماران با درمان استاندارد معالجه نمی شوند و ممکن است این روش عوارض جانبی زیادی داشته باشد . بهمین علت است که اکنون تحقیقات روی روشهای نوین درمانی در حال انجام است .

▪ لنفوم محیطی / فراگیر وابسته به ایدز

ممکن است درمان یکی از موارد زیر باشد :

ـ شیمی درمانی فراگیر با مقادیر استاندارد بهمراه شیمی درمانی داخل مغزی .

ـ شیمی درمانی فراگیر با مقادیر کم بهمراه شیمی درمانی داخل مغزی .

ـ استفاده از داروهای جدید جهت شیمی درمانی و یا روشهای جدید تجویز این داروها ( در دست مطالعه ) .

▪ لنفوم اولیه دستگاه اعصاب مرکزی وابسته به ایدز

درمان احتمالا " پرتو تابی جمجمه ای " خواهد بود . استفاده از روشهای جدید در دست تحقیق هم ممکن است جزء گزینه های درمانی باشد .