در خشکی ساده ی لب، تورم و التهاب جزیی و میکروسکوپی است اما وقتی این التهاب شدت یابد به طور ماکروسکوپی هم دیده می شود که آن را کیلیت یا تورم لب می نامند و برحسب علت آن را به اسامی مختلف نامگذاری می کنند مانند کیلیت حاصل از آفتاب که آن را کیلیت آکتینیک می نامند و یا کیلیت دراثر اگزمای سبوره ییک و یا اگزمای آتوپیک و یا اگزمای کنتاکت (اگزمای کنتاکت در روی لب به مراتب شایع تر ازاگزمای کنتاکت در مخاط دهان می باشد و برعکس انواع اگزمای لب هم همیشه با خشکی و ترک و التهاب همراه می باشد) ویا پسوریازیس ولیکن پلان ولپوس اریتماتو و یا بیماری شوگرن که نمونه های دیگر کیلیت هستند.
اگزمای آلرژیک لب در خانمها خیلی بیشتر از آقایان شایع است به طوری که نسبت آن در خانمها 90 و در آقایان 10 می باشد. بیشترین عامل اگزمای آلرژیک در خانمها ماتیک و روژ لب است. پیدا کردن عامل حساسیت به کمک تستهای پوستی فقط در 20 تا 30 درصد موارد موفق است و از هر 5 بیمار 1 نفر به ماده ی آرایشی مورد مصرف خود در آزمایش پوستی واکنش حساسیتی نشان می دهد.
علاوه بر ماتیک و روژ لب و روژ و برق لب سایر فرآورده های بهداشتی مانند کرمهای ضد آفتاب و یا مواد پیلینگ کننده و ضد جوش و یا خمیر دندان و دهان شویه و آدامس و بعضی انواع میوه مانند مانگو و مواد لاستیکی مثل بادکردن بادبادک و یا دمیدن در وسایل موسیقی بادی مانند نی و ساکسیفون.... و بالاخره فلزات مانند آنچه در ارتودنسی برای بستن دندانها مصرف می شود ممکن است ایجاد آلرژی نماید.
کیلیت گاهی به علت مصرف داروهایی مانند آکوتان واترتینیت و سایر انواع ویتامینهای Aی سنتتیک وگاهی بر اثر مصرف داروهای خشک کننده ی بزاق مانند داروهای آنتی کولینرژیک و داروهای اعصاب وآنتی هیستامین پیش می آید.
این داروها سبب خشکی لب شده و لب را تحریک پذیر می نمایند که بیماران هم با تحریک بیشتر از طریق خیس کردن و لیس زدن لبها و یا کندن پوسته ها به این خشکی دامن زده و سبب تورم و التهاب بیشتر آن می گردند.
بعضی افراد هم دچار تیک هستند و به طور ناخود آگاه و مکرر لبهای خود را لیسیده و یا گاز می گیرند. خشکی لب و کیلیت گاهی ثانوی به عفونتهای قارچی مانند کاندیدا و یا عفونتهای میکربی است که در این صورت بیشتر گوشه های لب گرفتار می شود که آن را کیلیت آنگولار یا پرلش می نامند.
کیلیتها گاهی به علت کمبودهای غذایی ویتامینی است مانند کیلیت بر اثر فقر آهن (گلوسیت مولر هونتر) و اسید فولیک وویتامین B 12 یعنی آنمی وخیم یا مگالوبلاستیک (بیماری پلومروینسون) کیلیت براثر کمبود ویتامینهای ب 1 و ب 2 و ب 6 و ب 12 .
خشکی لب وکیلیت گاهی نشانه ی سندرم خشکی مخاط موسوم به سندرم شوگرن است. کیلیت گاهی نشانه ی بیماری ایدز می باشد که علت آن کاهش ایمنی و ایجاد ضایعات قارچی مقاوم به خصوص درگوشه ی لب می باشد. علت دیگر کیلیت در بیماری ایدز مصرف داروهای معالج ویروس ایدز موسوم به مهارکننده های پروتیازمی باشد.
سایر بیماریهای توام با نقص ایمنی هم ممکن است سبب کیلیت باشند.
در درمان کیلیت ها اگر خفیف باشند مواد نرم کننده مانند وازلین و اکسید دوزنگ کافی است اما اگر این مواد مؤ;ثر نشوند استعمال پمادهای کورتن ضعیف و یا پمادهای تاکرولیموس والیدل یاپمادهای کورتن ضعیف همراه با ضد قارچ ویا استعمال پماد موپیروسین در صورت عفونت میکروبی ضرورت می یابد.
در هر صورت عواملی را که سبب اگزمای کنتاکت تحریکی یا اگزمای کنتاکت آلرژیک شده اند باید حتماً; قطع کرد.
دکتریزدانبخش نجفیان پوست
هفته نامه پزشکی امروز