مننژیت؛; از علایم تا پیشگیری

مننژیت عفونت و التهاب پرد ه های مغز و مایع مغزی نخاعی است که د ور مغز و نخاع را احاطه کرد ه است. ویروسها، باکتریها و قارچها همگی می توانند باعث ایجاد مننژیت شوند . شد ت عفونت بستگی به عامل عفونت زا د ارد .

● علایم و نشانه ها

د ر خیلی از موارد ، علایم اولیه مننژیت با آنفولوآنزا اشتباه گرفته می شود . گرچه ممکن است ابتلا به مننژیت بیش از د وره 2-1 روزه برای نشان د اد ن علایم اولیه آن فرصت لازم د اشته باشد ، ولی گاهی این بیماری یک سیر برق آسا و سریعاً; کشند ه را طی می کند .هرگونه تأ;خیر د ر د رمان مننژیت باکتریال، باعث افزایش خطر بروز آسیب های د ایمی د ر فرد می شود . بنابراین د ر صورتی که شما یا یکی از اعضای خانواد ه شما علایم زیر را نشان د اد ند ، باید سریعاً; به د نبال مراقبت های پزشکی بروید و با یک پزشک د ر این زمینه مشورت کنید :تب بالا، سرد رد شد ید ،تهوع و استفراغ همراه با سرد رد ،گیجی ،تشنج ،بی خوابی و یا سخت از خواب بید ار شد ن ،گرد ن سفت و کم حرکت ،حساسیت به نور ،کاهش تمایل به نوشید ن و یا خورد ن.

● علایم د ر نوزاد ان

نوزاد ان و شیرخواران ممکن است علایم کلاسیک مننژیت مثل د رد و یا گرد ن سفت را ند اشته باشند ، و به جای آن علایمی مثل گریه مد اوم، خواب آلود گی غیر طبیعی و یا بی قراری و کاهش میل به غذا را از خود نشان د هند . گاهی د ر این موارد ملاج کود ک برجسته می شود . یک علامت خیلی د یررس، قرارگرفتن بد ن د ر یک حالت اسپاسم، ولی نه به صورت انقباض، بلکه د ر حالت کشید گی کامل عضلات است که به آن اپیستوتونوی می گویند .

● عوامل خطر

چند ین عامل خطر وجود د ارد که کود کان و یا بزرگسالان را د ر معرض خطر بالاتری برای عفونت مننژیت قرار می د هد:

▪ سن:

کود کان زیر 5 سال، جوانان بین 24-18 سال و افراد سالمند بیش از سایر گروه های سنی د ر معرض ابتلا به مننژیت قرار د ارند .

▪ زند گی د ر محیط های شلوغ و د سته جمعی:

د انشجویانی که د ر خوابگاه زند گی می کنند ، پرسنل نظامی مستقر د ر پایگاه های نظامی، کود کان ساکن د ر مد ارس شبانه روزی و یا مراکز نگهد اری و تربیت کود کان، د ر خطر بیشتر ابتلا قرار د ارند ؛; زیرا عفونت د ر مکان های شلوغ سریعاً; د ر بین گروه وسیعی از افراد پخش می شود .

▪ بارد اری:

د ر خانم های بارد ار، احتمال ابتلا به عفونت لیستریا ( بنام لیستریوزیس ) بیشتر از حالت عاد ی است و د ر ضمن این باکتری نیز می تواند یکی از عوامل ابتلا به مننژیت باشد . د ر چنین موارد ی ریسک عفونت جنین نیز بالا می رود .

▪ سروکار د اشتن با حیوانات:

کشاورزان ، د امپروران و ... که با حیوانات اهلی سر و کار د ارند نیز د ر معرض خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت لیستریا هستند که آن هم می تواند منجر به ابتلا به مننژیت لیستریایی شود .

▪ عواملی که باعث تضعیف سیستم ایمنی می شوند : بیماری اید ز، د یابت، مصرف د اروهای سرکوب کنند ه ایمنی، یا عمل جراحی برد اشتن طحال همگی می توانند فرد را د ر معرض خطر ابتلا به بیماری مننژیت قرار د هند .

● عوارض

همان طور که پیش از این ذکر شد ، هر چه مد ت زمانی که فرد مبتلا به مننژیت بد ون د رمان بود ه است، بیشتر باشد ، عوارض بیماری بیشتر خواهد بود . این عوارض می تواند شامل از د ست د اد ن شنوایی، از د ست د اد ن بینایی، اختلال گفتاری، اختلال د ر یاد گیری و مشکلات رفتاری و گاهی حتی فلج اند ام ها باشد . از عوارض غیر عصبی این بیماری می توان به اختلال کارکرد کلیه ها و یا غد د فوق کلیوی اشاره کرد . غد د فوق کلیوی د ر پاسخ به شرایط استرس، با ترشح هورمون هایی مثل کورتیزول، بد ن را د ر مقابله با این استرس ها محافظت می کند . د ر بد ترین شرایط نیز با توجه به اینکه عفونت سیستم عصبی می تواند خیلی سریع منتشر شود ، این بیماری می تواند د ر صورت د رمان نشد ن، بیمار را به حالت شوک ببرد و باعث مرگ او شود .

● د رمان

د رمان سریع با آنتی بیوتیک های ورید ی، اصل اول د رمان مننژیت است تا از ایجاد عوارض وخیم جلوگیری شود . نوع آنتی بیوتیک با توجه به نوع باکتری ( که از آزمایش مغزی نخاعی می توان برای شــناسایی آن استفاد ه کرد ) تـعیین می شود . علاوه بر آنتی بیوتیک، پزشک ممکن است بر حسب موقعیت و وضعیت بیمار، د رمان هایی را برای تورم بافت مغز، شوک، تشنج و یا کم آبی وی د ر نظر بگیرد . اگر بیمار د چار عفونت د ر ناحیه سینوس ها و یا استخوان پشت گوش شد ه است، شاید نیاز باشد که عفونت این فضاها تخلیه شود . همچنین هرگونه مایعی که بین بافت مغز و پرد ه های مغزی تجمع پید ا کرد ه است، باید تخلیه شود .

● پیشگیری

برخی از انواع مننژیت مسری هستند . شما ممکن است باکتری را از فرد بیمار د ر حالی که وی با عطسه یا سرفه آنها را وارد هوا می کند ، د ریافت کنید . همچنین استفاد ه از سیگار ، مسواک، قاشق، چنگال و ظرف غذای فرد بیمار نیز می تواند باعث انتقال بیماری به د یگران شود . زند گی کرد ن و یا کار کرد ن با کسی که مبتلا به بیماری شد ه است هم می تواند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری شود .

افراد می توانند با اجتناب از ویروس های عامل مننژیت، خطر ابتلای خود را پایین بیاورند . این ویروس ها اکثراً; ویروس های مولد عفونت های معد ه ای رود ه ای هستند . با رعایت بهد اشت فرد ی می توان تا حد ی از خطر ابتلا به آنها کاست.

برای کاهش ریسک ابتلا به لیستریا خصوصاً; د ر خانم های بارد ار توصیه می شود که گوشت را به صورت کاملا پخته مصرف کنند و همچنین از خورد ن پنیری که از شیر غیر پاستوریزه د رست شد ه، اجتناب نمایند .

رعایت موارد ساد ه بهد اشــتی و د ر رأ;س آن شــستشوی د قیــق د ســـت ها می تواند یکی از بهترین روش ها برای حفظ سلامتی انسان باشد . خصوصاً; به کود کان باید شستن صحیح د ست ها را آموخت. هر د و سطح د ست ( پشت و کف د ست) باید کاملاً; با صابون آغشته شد ه و بعد با آب کاملاً; شسته شود . شستشوی د ست خصوصاً; پس از توالت، پس از د ستکاری حیوانات اهلی و یا پس از حضور طولانی مد ت د ر مکان های شلوغ عمومی توصیه می شود . همچنین باید با مصرف غذاهای سالم که حاوی میوه ها، سبزی های تازه و غلات کامل هستند و استراحت کافی و ورزش منظم، سیستم ایمنی بد ن را تقویت کرد .

به کمک واکسیناسیون نیز می توان از ابتلا به بعضی از اقسام مننژیت باکتریایی پیشگیری کرد .