دیابت را چه قدر می شناسید؟

دیابت، از آن اسم هایی است که زیاد به گوشمان خورده است. درحال حاضر دیابت چهارمین علت مرگ و میر در بیشتر کشورهای توسعه یافته است. دیابت یک بیماری مزمن است و هنگامی که لوزالمعده، انسولین تولید نمی کند یا اینکه بدن نمی تواند از انسولین تولید شده استفاده موثرکند، اتفاق می افتد. توقف تولید انسولین یا استفاده نکردن از انسولین، هر دو باعث افزایش گلوکز در خون می شود و این به معنای دیابت است. در حقیقت دیابت یا به طور دقیق تر دیابت قندی (شیرین) به حالت یا وضعیت افزایش قند اضافی در خون اطلاق می شود.

● دیابت دو نوع اصلی دارد

افرادی که دیابت نوع اول دارند یعنی مقدار خیلی کمی انسولین تولید می کنند و یا اصلا انسولینی در بدنشان تولید نمی شود، لازم است که برای ادامه زندگی، انسولین تزریق کنند. این نوع از دیابت حدود10 الی15 درصد افراد دیابتی را تشکیل می دهد و معمولا در سنین زیر30 سالگی خصوصا کودکان و نوجوانان بروز می کند اما ممکن است در هر سنی دیده شود. علت دقیق این نوع از دیابت تاکنون ناشناخته مانده، اما شواهدی قوی مبتنی بر نقش عوامل ژنتیکی در پیدایش آن وجود دارد.

نوع دوم دیابت، افرادی هستند که نمی توانند از انسولین استفاده موثر کنند. آنها می توانند بیماریشان را تنها با تغییر روش زندگی کنترل کنند و معمولا بیشتر به داروهای خوراکی نیاز دارند تا به انسولین. این نوع از دیابت معمولا در افراد بالغ و در سنین بالای40 سالگی دیده می شود.

آمارها از رشد روزافزون مبتلایان به دیابت حکایت می کند

بر اساس آمارهای موجود به طور متوسط10 درصد جمعیت کشور، مبتلا به دیابت هستند که شامل7 میلیون نفر می شود، اما متاسفانه50 درصد این بیماران از بیماری خود اطلاعی ندارند و این امر باعث محرومیت آنان از بهره مندی از اقدامات پیشگیرانه می شود. این در حالی است که متخصصان و کارشناسان پیوسته از روند رو به رشد بیماری دیابت در کشورمان به عنوان شایع ترین بیماری غدد درون ریز در دهه های اخیر هشدار می دهند. بیماری زایی این عارضه چه از نظر هزینه های درمانی و چه از جهت از کار افتادگی، بسیار بالاست و یکی از عمده ترین مسایل بهداشتی درمانی در کشور به شمار می رود.

● مقابله با عوارض دیابت

در طول زندگی روزانه، قند خون بر اثر عوامل مختلف، مداوم بالا و پایین می رود. پس بیمار دیابتی که فاقد سیستم خودکار تنظیم قند خون در بدن می باشد، باید بتواند بر اساس آموزش های قبلی، به صورت دستی نسبت به تنظیم قند خون خود اقدام نماید. تحقیقات موید این موضوع است که تنظیم رژیم غذایی، تعادل در تحرک بدنی ومصرف مناسب داروها، از اجزای اصلی تنظیم قند خون هستند، و در این رهگذر، دستگاه های اندازه گیری قند خون یا گلوکومتر، این امکان را برای فرد فراهم می سازند که بتواند نسبت به میزان لحظه ای قند خون خود اطلاع پیدا نماید. اما توجه به میزان کارآیی و کیفیت این دستگاه ها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از دستگاه های دارای هولوگرام وزارت بهداشت که تحت نظارت مراجع ذی صلاح، وارد کشور شده و از خدمات بیمه مسیولیت برخوردار می باشند، می تواند راهکار مناسبی برای اطمینان از دقت و کیفیت دستگاه ها و نیز اطمینان از جبران خسارات احتمالی باشد. در حقیقت موفقیت در تنظیم قند خون وابسته به صحت و دقت نتایجی است که با استفاده از دستگاه های کنترل قند خون برای بیمار، محرز و مشخص شده است، چرا که پزشک بر اساس همین نتایج، اقدام به تجویز داروی مناسب، تنظیم دوزاژ مربوطه و برنامه ریزی تغذیه ای جهت کنترل بیماری می نماید.

● آموزش ساختارمند و مستمر

اما از آنجا که بیمار در سیر کنترل این بیماری، نقش اصلی را ایفا می نماید، برای اینکه بتواند اجزای درمان را درست تنظیم نماید، علاوه بر اطلاع از میزان قند خون خود، باید اطلاعاتی در خصوص چگونگی افزایش و کاهش قند خون و چگونگی کنترل آن داشته باشد. بیمار دیابتی در زندگی روزمره خود، با انتخابهای مختلفی مواجه است؛; از قبیل اینکه چه بخورد؟ چه قدر تحرک بدنی داشته باشد؟ چه وقت ممکن است دچار افت قند خون شود؟ و برای اینکه بتواند تصمیمات درست و مناسبی بگیرد، نیازمند اطلاعات و آموزشهایی است که پایه اصلی کنترل دیابت محسوب می شود. این آموزشها باید از طریق پرستارهای آموزش دیده و به صورت ساختارمند و مستمر به بیمار انتقال پیدا نماید. در خصوص اهمیت و ضرورت گسترش آموزش ساختارمند در حوزه دیابت به عنوان نمونه می توان به موضوعی که چندی پیش موجی از اضطراب و نگرانی بی مورد و بی اساس را در میان بیماران دیابتی ایجاد نمود، اشاره کرد که نهایتا با اطلاع رسانی به موقع انجمن دیابت ایران پایان پذیرفت. دکتر اسدالله رجب، رییس انجمن دیابت ایران در واکنش به برخی اخبار در خصوص مرگ آفرین بودن تداخل آنزیم های دستگاه های تست قند خون به خبرگزاری ها گفت: تداخلات دارویی، موضوع جدیدی نیست و این وظیفه پزشک است که بر اساس داروهایی که بیمار استفاده می کند، دستگاه مناسب را به وی توصیه کند. با توجه به دقت و نظارت وزارت بهداشت، اشراف پزشکان معالج به موضوع در طول این25 سالی که اینجانب در حوزه دیابت فعالیت می کنم، تا به حال حتی با یک نمونه از این تداخلات هم برخورد نکرده ام. کیفیت دستگاه های تست قند خون موجب شده که این محصولات تحت پوشش بیمه مسیولیت قرار گیرند و بیماران دیابتی می توانند با اطمینان از این محصولات استفاده نمایند.

● گسترش آموزش در ایران با ورود اتوبوس تغییر دیابت

اتوبوس تغییر دیابت از سال2006 پس از اطلاعیه و هشدار جهانی سازمان ملل، نسبت به اهمیت و ضرورت پیشگیری و آموزش دیابت در جهان، اطلاع رسانی خود را آغاز کرده و تا کنون از30 کشور جهان عبور کرده است. این اتوبوس که در قالب یک تور جهانی با هدف افزایش سطح آگاهی جامعه در زمینه دیابت و با شعار تغییر دنیای دیابت تا کنون160 هزار بازدید کننده داشته و به بیش از600 میلیون نفر نیز از طریق رسانه های جمعی در زمینه آشنایی با دیابت و راه های کنترل آن، اطلاع رسانی نموده است، چندی پیش وارد ایران شده و به مدت چهار روز در تهران اقدام به ارایه برنامه های آموزشی و انجام آزمایش های رایگان در زمینه شناسایی دیابت نمود.