پرهیز از چیزهایی که موجب تشنج می شوند

در بسیاری از بیماران، پرهیز کردن از بعضی عوامل، باعث کاهش تعداد تشنج ها خواهد شد و در تعدادی از افراد، تشنج ها به طور کلی متوقف می شوند. خیلی به ندرت، تشنج افراد به علت شنیدن یک موسیقی خاص، مطالعه کردن، گرفتن دوش داغ و دیدن بعضی چیزها اتفاق می افتد که به چنین مواردی، صرع های انعکاسی یا رفلکسی گفته می شود. با این حال، در اکثر موارد، هیچ علت خاصی برای شروع شدن تشنج ها وجود ندارد. با این حال چهار چیز هستند که می توانند باعث شروع و یا تشدید حملات در بسیاری از افراد شوند که عبارتند از:

- مصرف زیاد الکل

- کم خوابی

- استرس و فشارهای عصبی

- تب

همچنین بعضی از افراد به نورهای درخشان حساس هستند که اصطلاحاً; به آن فتوسنسیتیویتی (photosensitivity) گفته می شود که راجع به آن صحبت خواهیم کرد.

● مصرف الکل و کم خوابی

اغلب بیمارانی که دچار صرع ژنرالیزه هستند پس از مصرف الکل زیاد و یا کم خوابی، مستعد بروز تشنج می شوند. بنابراین تمام مبتلایان به صرع باید از مصرف الکل و کم خوابیدن پرهیز کنند. در حقیقت مصرف زیاد الکل و یا قطع ناگهانی مصرف آن، می تواند تقریباً; در هر فردی ایجاد تشنج کند. بنابراین بروز تشنج، یک عارضه شایع در افراد الکلی است. برای کسانی که حملات آنها بخصوص با کم خوابیدن تشدید می شود، توصیه می شود که از خسته کردن بیش از حد خود، کم خوابی و انجام شغل های شیفتی و شبانه خودداری کنند.

● استرس و فشار عصبی

گرچه اغلب، شناسایی اثرات استرس و فشار عصبی مشکل است، اما با این حال می تواند اثر عمیقی بر روی کنترل حملات داشته باشد. به علاوه، تمرینات ریلکسیشن و آرام بخشی، کم کردن فشار عصبی و روش هایی که برای تقویت روحیه به کار می رود، می تواند اثرات مفیدی داشته باشد و بنابراین باید به اکثر بیماران توصیه شود. اغلب مشاوره کردن با کسانی که در کنار آمدن با بیماریشان مشکل دارند، می تواند به کنترل حملات آنها کمک کند. افسردگی و روحیه ضعیف نیز می تواند باعث افزایش تعداد حملات شود.

● تب و بالا رفتن درجه حرارت

در هنگام وقوع هر نوع بیماری ای، حملات می توانند بدتر شوند و این امر، بخصوص در کودکانی که دچار تب می شوند، بیشتر دیده می شود، زیرا بالا رفتن درجه حرارت بدن باعث می شود که مغز مستعد بروز یک تشنج شود. بنابراین با مشاهده اولین علایم تب، درجه حرارت بدن باید با مصرف داروی استامینوفن و در صورت لزوم با پاشویه کردن بیمار پایین آورده شود. مثال دیگری که می تواند باعث بالا رفتن درجه حرارت بدن شود و در نتیجه تعداد تشنج ها را بالا ببرد، آفتا ب زدگی است که معمولاً; به علت بیش از حد در معرض نور خورشید قرار گرفتن و از دست دادن زیاد آب بدن اتفاق می افتد.

● حساسیت به نور

اخیراً; مطالعات زیادی بر روی حساسیت به نور (فتوسنسیتیویتی) و ارتباط بروز تشنج ها با بازی های کامپیوتری و ویدیویی به عمل آمده است. در واقع، کمتر از پنج درصد از تمام مبتلایان به صرع، به نورهای درخشان حساس هستند. تشنج هایی که بر اثر حساسیت به نور ایجاد می شوند معمولاً; با نورهایی که در هر ثانیه 5 تا 30 بار چشمک می زنند و نور تلویزیون و بازی های ویدیویی (که هر دوی آنها دارای نورهای چشمک زن هستند) رخ می دهد. با این حال، کودکان در بریتانیا (انگلستان) مقدار زیادی از وقت خود را صرف مشاهده تلویزیون و بازی های کامپیوتری می کنند و در نتیجه هرگونه تشنجی که در این مواقع برای آنها رخ دهد ممکن است کاملاً; اتفاقی و تصادفی باشد. سایر چیزهایی که به طور شایعی باعث بروز حمله می شوند عبارتند از:

- انعکاس نور خورشید بر روی آب

- عبور کردن از محدوده ای از درخت ها که نور خورشید از لابلای شاخه های آن به ما برخورد می کند.

- در بعضی از مبتلایان به صرع که به نور حساسیت دارند، پرهیز از مواجهه با چیزهایی که باعث تشنج در آنها می شود و انجام چند احتیاط ساده مثل استفاده از عینک آفتابی و مصرف مرتب داروی ضدصرع، تمام آن چیزهایی است که برای پیشگیری از تشنج ها لازم است.

اقدامات احتیاطی که در اینجا گفته می شود، می تواند برای کسانی که دارو مصرف نمی کنند اما در مقابل تلویزیون دچار حمله می شوند مفید باشد:

- دیدن تلویزیون در اتاقی با نور خوب و مناسب

- مشاهده تلویزیون از یک زاویه

- فاصله داشتن با تلویزیون حداقل به میزان دو و نیم متر

- عوض کردن کانال های تلویزیونی با استفاده از کنترل از راه دور (بدون اینکه به تلویزیون نزدیک شوید)

- جلوی یک چشم را گرفتن و یا استفاده از تلویزیون هایی با فرکانس زیاد (100 هرتز)

- فیلم هایی که در سینما دیده می شوند به ندرت ایجاد تشنج می کنند و معمولاً; مانیتور کامپیوترها دارای فرکانس زیاد هستند که از بروز تشنج جلوگیری می کند. با این حال، در هر دوی این موارد (سینما و کامپیوتر) در صورتی که آن چیزی که نمایش داده می شود، شامل تغییراتی در الگوی هندسی و با فرکانس خاصی باشد، می تواند باعث بروز تشنج شود. درمان با داروهای ضدصرع معمولاً; در پیشگیری از تشنج هایی که به علت حساسیت به نور اتفاق می افتند مؤ;ثر است.

● درمان دارویی

از گذشته های بسیار دور، افراد به دنبال داروهای مؤ;ثری برای درمان صرع بوده اند و در طی سالیان متمادی از پودر استخوان جمجمه انسان و خون کرکس برای این کار استفاده می شد. با این حال اولین درمان مؤ;ثر در سال 1857 میلادی توسط دکتر سرچارلز لوکوک که یک متخصص بیما ری های زنان و زایمان بود گزارش شد. در آن هنگام این فکر غلط در بین مردم شایع بود که صرع در خانم ها، مشکلی است که از رحم آنها ایجاد می شود. دارویی که دکتر لوکوک استفاده می کرد، برومیدپتاسیم بود و این دارو تا سال 1912 میلادی به عنوان مؤ;ثرترین دارو برای درمان فنوباربیتال معرفی شد.

مشکلات مهمی که در مصرف برومیدپتاسیم وجود داشت، عوارض جانبی غیرقابل قبول آن بود. در واقع هنوز هم در درمان دارویی صرع باید عوارض جانبی مصرف داروها را نسبت به مزایای آنها ارزیابی کرد و سپس آن را برای بیماران تجویز کرد.

● نحوه جذب داروها در بدن

به محض اینکه یک داروی ضدصرع توسط فرد بیمار خورده می شود، این دارو جذب بدن شده و وارد گردش خون می شود و از طریق آن وارد مغز می شود تا عمل اصلی خود را در آنجا انجام دهد. خوردن دارو در هنگامی که معده خالی است و یا اینکه بعد از صرف غذا و در حالی که معده پر است، در میزان جذب دارو تفاوت هایی را باعث می شود. داروها باید هر روز در ساعات مشخصی مصرف شوند و مثلاً; اگر همیشه بعد از غذا و یا قبل از غذا دارو را مصرف می کنید، باید همین روش را به طور مرتبط پیگیری کنید. هنگامی که دارو از سیستم گردش خون خارج شد، توسط کبد تجزیه (متابولیزه) می شود و یا اینکه از طریق کلیه ها تصفیه شده و توسط ادرار از بدن خارج می شود (داروهای مختلف به طرق گوناگونی از بدن دفع می شوند، بعضی از داروها از طریق کبد و بعضی هم توسط کلیه ها). اگر یک دارو خیلی به سرعت از بدن دفع و یا خارج شود، لازم است که روزی چند بار (مثلاً; 3 یا 4 بار) از آن دارو مصرف شود تا میزان آن دارو در خون در سطح قابل قبولی قرار داشته باشد. همچنین اگر یک دارو به آهستگی از بدن دفع شود، می توان آن را فقط روزی یک بار مصرف کرد.

●نحوه عمل داروها

هنوز به طور دقیق مشخص نشده است که چگونه اکثر داروهای ضدصرع، عمل خود را در بدن انجام می دهند، اما به نظر می رسد که این کار را از طریق چند مکانیسم مهم به انجام می رسانند. حملات ممکن است وقتی که تعادل تحریک و مهار در مغز به هم می خورد ایجاد شوند. بعضی از داروهای ضدصرع باعث می شوند که این عدم تعادل شیمیایی در مغز اصلاح شود. سایر داروها هم به روش های مختلفی موجب ثبات در سلول های عصبی (نورون ها) و در نتیجه پیشگیری از فعالیت بیش از حد آکسون ها می شوند.

● داروی مناسب برای بیماران

اکثر داروهای ضدصرع در انواع مختلف صرع به کار می روند و اغلب فقط موضوع انتخاب بهترین دارو برای هر بیمار مطرح است. جالب اینجاست که دارویی که ممکن است برای یک بیمار، خیلی مؤ;ثر واقع شده باشد برای بیمار دیگر هیچ گونه استفاده ای نداشته باشد. با این حال، بعضی از داروهای ضدصرع فقط برای انواع بخصوصی از صرع به کار می روند (مثلاً; داروی اتوسوکسیماید فقط برای درمان صرع کوچک مصرف می شود) و در حقیقت بعضی از داروهای ضدصرع می توانند باعث بدتر شدن بعضی از انواع صرع شوند (مثلاً; داروی کاربامازپین برای حملات میوکلونیک).

● عوارض جانبی داروها

داروهای ضدصرع دارای سه نوع عارضه مهم جانبی هستند که عبارتند از: عوارض جانبی مربوط به مقدار دارو، مربوط به خود شخص (ایدیوسینکراتیک) و عوارض جانبی مزمن.

● عوارض جانبی مربوط به مقدار دارو

در صورتی که به مقدار بیشتر از معمولی که داروی ضدصرع باید مصرف شود بیمار آن را مصرف کند و اصطلاحاً; دچار مسمومیت دارویی شود، این نوع از عوارض جانبی پدید می آیند. مقدار دارویی که هر فردی می تواند تحمل کند از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. بسیاری از بیماران به بعضی از عوارض جانبی فوری این گونه داروها عادت می کنند (مخصوصاً; به خوا ب آلودگی) و در نتیجه همیشه باید در هنگام قطع ناگهانی و یا تغییر داروها به این مسیله نیز توجه کرد.

● عوارض جانبی مربوط به خود شخص

(ایدیوسینکراتیک): این عوارض، آنهایی هستند که فقط در بعضی از اشخاص ایجاد می شوند و اصولاً; به صورت آلرژی و حساسیت به آن داروها هستند. قرمز شدن یا کهیر زدن پوست و بروز اختلالات خونی از این نوع عوارض هستند.

● عوارض جانبی مزمن و طولانی مدت

این عوارض، آنهایی هستند که بعد از چند سال که از مصرف داروها می گذرد خود را نشان می دهند. بنابراین عوارض جانبی مزمن و طولانی مدت داروهایی که تازه کشف شده و مورد استفاده قرار می گیرند هنوز مانند داروهایی که سال ها قبل کشف شده اند، شناسایی و بررسی نشده است.