بیشترین میزان عدم توافق ها، تیره شدن روابط، ناراحتی ها، تعارضات، دور شدن و فاصله گرفتن والدین و فرزندان در زمان امتحانات است. این نتیجه، حاصل استخراج نتایج پرسشنامه ای است که در آن از والدین و فرزندان آنها درخواست شده بود به این سوال پاسخ دهند: چه مواقعی بیشترین اختلافات بین شما بروز می کند؟
جالب آن که پاسخ والدین و فرزندان به این سوال یکسان بود: زمان امتحانات. والدین می گفتند: فرزندان حرف ها و راهنمایی های ما را نمی شنوند. فرزندان می گفتند: والدین تصور می کنند ما حرف های آنان را در بار اول نشنیده ایم و مدام تکرار می کنند، درس بخوان، نمره خوب بگیر، چرا به فکر خودت نیستی، ما خیر و صلاح تو را می خواهیم و ... گوش های ما پر است از این حرف ها.
بدون تردید فصل امتحانات یادآور دغدغه ها و نگرانی هاست. این دغدغه ها و نگرانی ها به دانش آموز محدود نمی شود، بلکه فضای خانه و خانواده را نیز در برمی گیرد. گویی والدین و اعضای خانواده امتحان دارند. دانش آموز برای رهایی گاه به مطالعه بیشتر روی می آورد و گاه درس و کتاب را به کناری نهاده و در برابر آنها سر تسلیم فرود می آورد و گاه به هر دوی این رفتارها می پردازد. والدین نیز برای رهایی گاه چاره جویی هایی را در پیش می گیرند و گاه با تذکرات مداوم دانش آموز را به خواندن درس ها و مطالعه بیشتر توصیه می کنند.
این پرسش بسیاری از والدین است که وظیفه آنها در شروع فصل امتحانات چیست؟ آیا ضروری است (والدین) خودشان را درگیر مسایل درسی فرزندانشان کنند؟
آیا بهتر است بی اعتنا و بی تفاوت فرزندانشان را به حال خود رها کنند؟
هدف از نوشته حاضر پاسخگویی به یک پرسش است:
وظیفه والدین در شروع فصل امتحانات چیست؟
1) ایجاد فضای آرامبخش، شورآفرین و اطمینان بخش
قطعا اصلی ترین وظیفه والدین ایجاد فضایی صمیمی، دلگرم کننده، فرحبخش و شورآفرین است. چنین فضایی درون محیط خانواده ، دغدغه ها و نگرانی ها را به حداقل می رساند، امکان بروز استعدادها را میسر می سازد، توانایی های هوشی و عاطفی فرزندان را گسترش می دهد و فرزندان را مسوول و متکی به خود بار می آورد.
2) سامان بخشیدن به مسایل و مشکلات اقتصادی در ایام امتحانات
بدون تردید مسایل مالی نقشی در نمرات تحصیلی و موفقیت فرزندان ایفا می کنند. سامان بخشیدن مسایل مالی در زمان امتحانات وظیفه ای مهم است که باید والدین آنها را جدی بگیرند.
واقعیت آن است که مسایل مالی گاه عرصه را بر والدین تنگ می کند. طبعا تحمل این مشکلات صبر آنان را سرریز و فشارهایی را به دانش آموزان منتقل می کند. ظرفیت دانش آموز محدود است و حساسیت وی زیاد. برنامه ریزی اقتصادی در طول سال و بویژه در زمان امتحانات بیشترین کمک به دانش آموز است تا با آسودگی خاطر به مسایل درسی و تحصیلی بپردازد.
3) انعکاس تعدیل یافته فراز و نشیب ها
مشکلات همیشه وجود دارند، حتی اگر همیشه مشکلات وجود نداشته باشند انسان ها سعی می کنند مشکلی به وجود آورند؛ اعم از مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی و درگیری های فامیلی . شاید مشکلات به تنهایی و به خودی خود مهم نباشند مهم چگونگی مواجهه با این مشکلات است.
سعی کنید در ایام امتحانات حتی الامکان همه مشکلات را به فرزندان منتقل نکنید. تلاش کنید مشکلات را با همه ابعاد و زوایای نگران کننده و طاقت فرسا به آنان بازگو نکنید.
4) پرهیز از اختلافات خانوادگی در حضور فرزندان
فرزندان شما خواه ناخواه از اختلافات شما و همسرتان آگاه می شوند. سعی کنید به این اختلافات در حضور آنها دامن نزنید. بیان اختلافات و بازگویی مجدد آنها به همراه القاب تحقیرآمیز جسم و روح فرزندتان را فرسوده می کند. آزردگی خاطر و فرسودگی جسم و روح فرزندتان مجالی برای یادگیری دروس به آنها نخواهد داد.
5) امتحان دانش آموز، وظیفه دانش آموز است نه وظیفه والدین
والدین مسوولیت های خودشان را دارند و دانش آموز مسوولیت های خودش را دارد. امتحان جزو وظایف اوست. این وظیفه فرزند شماست که بموقع درس بخواند، تمرین حل کند و خود را برای امتحان کلاس و امتحان ثلث آماده کند. شما وظایف دیگری دارید بهتر است هر کسی به وظایف خودش بپردازد.
6) ارتباط بیشتر با مدرسه، معلمان، انجمن اولیاء و مربیان
ارتباط هر چه بیشتر شما با مدرسه و معلمان باعث خواهد شد فرزندتان با دلگرمی بیشتری درس ها را دنبال کند، در ملاقات با معلمان و مشاوران از راهنمایی ها و توصیه های آنها حداکثر استفاده را ببرید. به این توصیه ها و راهنمایی ها عمل کنید. در انجمن اولیاء و مربیان شرکت مداوم داشته باشید. شما می توانید از راهنمایی ها و تجربه های دیگر والدین در مورد فرزندشان استفاده کنید و اطلاع یابید چه کارهایی به سود فرزندان است و چه کارهایی بی نتیجه است.
7) محدود کردن رفت و آمدهای خانوادگی
میهمانی رفتن و میهمانی دادن زیاد، وقت زیادی از شما و فرزندان تان خواهد گرفت. در زمان امتحانات، میزان رفت و آمدها را کم کنید.
8) تفریحات برنامه ریزی شده
مسایل مالی نقش مهمی در نمرات فرزندان ایفا می کنند. سامان بخشیدن مسایل مالی در زمان امتحانات وظیفه ای است که باید والدین آن را جدی بگیرنددرس خواندن طولانی و خسته کننده به سود فرزندتان نیست. تفریح هر چند تفریحات ساده نظیر گردش در فضای آزاد، کوه، پارک رفتن و به تیاتر رفتن فواید زیادی برای شما و فرزندتان دارد. غالب این تفریحات هزینه های کمتری در مقایسه با یک میهمانی رفتن یا میهمانی دادن بر دوش شما می گذارد.
9) دخالت نکردن در برنامه های درسی فرزندان
فرزندان شما بارها و بارها از معلمان، مشاوران و مدیر مدرسه توضیحات فراوانی شنیده اند. تاکیدهای بیش از حد، امر و نهی های مکرر، سرزنش، دستورات شما در موقعیت دشوار امتحانی، از سوی فرزندتان به عنوان دخالت تلقی می شود. اگر فرزندتان تصمیم گرفته به میزان اندکی مطالعه کند، مطمینا با امر و نهی شما همین میزان اندک مطالعه را نیز انجام نخواهد داد.
10) تشویق در فرصت های مناسب
با تشویق و تایید فرزندتان حس عجیبی در وی رشد می کند. او احساس می کند قدرت عجیبی پیدا کرده است، قادر است بیشتر مطالعه کند، تمرین کند، یاد بگیرد، یادگیری برایش جالب و شورانگیز خواهد شد. شما می توانید در لحظه ای که موفق به حل مساله ای شده یا در حال مطالعه است و شما از در وارد می شوید؛ در لحظه ای که به پاکنویس مطالب درسی می پردازد و حتی لحظه ای که کتاب هایش را با نظم خاصی جمع و جور می کند، او را تحسین کنید. یک جمله کوتاه کافی است می بینم به دفتر و کتاب هایت سر و سامان داده ای ، وقتی دیدم داری مطالعه می کنی خوشحال شدم. لحن گرم و صمیمی شما بر تایید و تشویق صدچندان می افزاید. سعی کنید احساس خودتان را به او بازگو نمایید.
11) پرهیز از تحقیر، سرکوب کردن و طعنه زدن
بدون هیچ تردیدی کلمات ناراحت کننده، طعنه آمیز و ریشخندکننده اجازه فعالیت های مفید را از فرزندتان سلب می کند. آیا شما خودتان حاضرید طعنه، نیشخند و کلمات تحقیرآمیز بشنوید و با وجود این، کاری مثبت و سازنده انجام دهید؟ کاهش کلمات منفی و تحقیرآمیز باعث افزایش موفقیت فرزندتان خواهد شد.
12) شنونده صمیمی حرف های فرزندان بودن
همیشه اوضاع بر وفق مراد نیست. گاه دانش آموز از درسی تنفر دارد، گاه نسبت به رفتار معلمی اعتراض دارد یا از یادگیری درسی عاجز است. در بیشتر این مواقع فرزندتان، راهنمایی های شما را نمی خواهد، او به دنبال گوش شنوایی است. به دنبال آن است که کسی حرف هایش را بشنود و قضاوت نکند. او با درددل کردن احساس سبکی خواهد کرد. در چنین موقعیت هایی به استقبالش بروید. از قضاوت کردن درباره حرف هایش جدا بپرهیزید. از توصیه کردن اجتناب ورزید. وظیفه شما فقط شنیدن است. حرف هایش را بپذیرید، سعی کنید احساس او را درک کنید. مطمین باشید همه چیز به خیر و خوشی خواهد گذشت.
● چند توصیه به دانش آموزان
1) بموقع سر جلسه امتحان بروید.
2) به محض گرفتن ورقه امتحان به خود قوت قلب دهید و به خود بگویید که از عهده امتحان به خوبی برمی آیید.
3) با یاد و نام خدا پاسخ به سوالات را آغاز کنید.
4) هر اطلاعاتی درخصوص سوال دارید بنویسید؛ چون یک پاسخ ناقص بسیار بهتر از ننوشتن پاسخ است.
5) حتما وقت را در نظر بگیرید و در نگاه اول نگاهی کلی به سوالات بیندازید.
6) اگر پاسخ سوالی را نمی دانید، هرگز روی سوال ترمز نکنید که موجب هدر رفتن وقت می شود.
7) به سرعت و دقت ولی بدون عجله و تلفکردنوقت کار کنید و بدانید آرامش اولین شرط موفقیت است.
8) با خط خوانا بنویسید، شکل ها را با دقت رسم کنید که تصحیح کننده ورقه شما از خواندن آن لذت ببرد و قطعا در تصحیح برگه شما موثر است.
9) هرگز به اطرافیان نگاه نکنید که چقدر تند تند می نویسند یا... .
10) اگر در جلسه امتحان دچار آشفتگی و اضطراب شدید از تکنیک های وقفه آزمون استفاده کنید؛ برای چند دقیقه امتحان را رها کنید و کارهای زیر را انجام دهید:
ـ تحرک جسمانی و کشش عضلانی: پا را کف زمین گذاشته و ستون فقرات خود را کاملا عمودی و صاف نگه دارید.
ـ یک ماده قندی مانند خرما یا شکلات در دهان بگذارید.
ـ نفس عمیق بکشید، چند ثانیه نگه دارید و بعد به طور کامل آرام بیرون دهید و تا 3 بار تکرار کنید.
ـ در پاسخ دادن سعی کنید بیهوده حاشیه نروید.
ـ هیچ عجله ای برای دادن ورقه نداشته باشید و تا آنجا که می توانید فکر کنید.
غلامرضا دهقانی
روزنامه جام جم www jamejamonline ir