سنگینی تامین مخارج زندگی بر شانه های زنان سرپرست خانوار

● پرده اول

هر روز صبح قبل از بیرون رفتن از منزل از فرزند بزرگش می خواهد که در نبودش مراقب خواهر و برادرانش باشد. بعد از خداحافظی از فرزندانش به سرعت به محل همیشگی برای کار روزانه می رود. هاجر 42 ساله هر روز به همراه سایر زنان سرپرست خانوار سرگذر منتظر رفتن به مزرعه و برای تامین مخارج فرزندانش مجبور به کار کردن است. به گفته این زن سرپرست خانوار با مستمری پرداختی از سوی اداره کل بهزیستی نمی توان یک زندگی معمولی را اداره کرد و همیشه دغدغه نبود حتی نان برای خوردن فرزندانش، آرامش روحی را از او سلب کرده است. وی از ارایه نشدن حمایت های لازم برای زنان سرپرست خانوار در استان گلایه مند است و می گوید: بعد از گذشت 5 سال از مرگ همسرم به تازگی تحت پوشش یکی از نهادهای خدماتی قرار گرفته ام اما با دریافت ماهانه 350 هزار ریال چگونه می توان زندگی روزمره را سپری کرد؟

● پرده دوم

پرداخت اجاره مسکن، خرید لوازم ضروری، هزینه تحصیل بچه ها و ... حتی با ماهی 100 هزار تومان هم امکان پذیر نیست. به تازگی در یکی از شرکت های خصوصی با حقوق ماهانه 50 هزار تومان در 2 نوبت صبح و عصر مشغول به کار شده ام اما باز هم توانایی تامین مخارجم را ندارم.

فاطمه 54 ساله در حالی که 7 سال از مرگ همسرش می گذرد با گفتن این جملات از مسیولان می خواهد برای رفع مشکلات زنان سرپرست خانوار به دنبال راهکار باشند. وی ادامه می دهد: اعضای خانواده ام همیشه نگرانند مبادا مادرمان را هم از دست بدهیم. فرزندانم بعد از فوت پدرشان از نظر روحی و روانی آسیب دیده اند و ترس از این که بی پناه شوند آنان را همواره می آزارد. وی خاطرنشان می کند: نداشتن سرپناه مناسب برای زندگی بسیار سخت است و با وجود تورم فعلی تنها توانایی خرید نان و اقلام یارانه ای را دارم.

● پرده سوم

یکی از بچه ها می گوید: مادرم هر روز صبح برای کار از منزل بیرون می رود و شب برمی گردد. بودن مادر در محیط خانه برای من و خواهرانم آرزویی دست نیافتنی شده است. او اضافه می کند: اگر مادرم کار نکند چیزی برای خوردن نداریم، به گفته مادرم، پدرم معتاد بوده و چند سالی است که به خانه نیامده و من از زمانی که به دنیا آمده ام او را ندیده ام. تمام دوستانم در کنار خانواده های شان زندگی می کنند اما در خانه ما کانون گرمی به نام خانواده وجود ندارد.سعید 14 ساله اظهار می دارد: سال هاست که مادرم کار می کند اما وضعیت زندگی ما هیچ فرقی نکرده است و روز به روز بدتر هم می شود.وی می افزاید: دیگر امیدی برای درس خواندن ندارم و من نیز باید پابه پای مادر کار کنم. وی ادامه می دهد: اگر مادرم پول کافی داشت به جای کارکردن در خانه می ماند.

● پرده چهارم

چند ماه است به دنبال کار مناسبی می باشم اما با داشتن مدرک دیپلم نمی توانم در مکان مناسبی مشغول به کار شوم. به هر طریقی که شده باید برای گذران امور زندگی کار پیدا کنم. هما 28 ساله نیز می گوید: اکثر زنان سرپرست خانوار به دنبال شغل مناسبی می باشند اما به دلیل نبود بازار کار مناسب، به اجبار به شغل های کاذب روی می آورند.وی می افزاید: نبود امنیت شغلی از دغدغه زنان سرپرست خانوار در جامعه است و در صورت ایجاد شغل مناسب از سوی سازمان های متولی به طور حتم نگرانی اقتصادی این افراد پایان خواهد یافت.

● پرده پنجم

دیگر خسته شده ام. هرچه کار می کنم مشکلاتم به جای کمتر شدن بیشتر می شود. تحملم تمام شده، توان کار کردن و حتی دیگر نای حرف زدن را ندارم. 7 سال در منزل دیگران کار کرده ام و الان که سنم بیشتر شده پادرد امانم را بریده است. وقتی زنی که هیچ شغلی نداشته باشد بعد از از دست دادن سرپرست خانوار چاره ای جز کار در خانه های مردم ندارد.معصومه زن سرپرست خانواری است که همسرش بر اثر یک سانحه، توانایی راه رفتن را از دست داده و او مجبور است برای تامین مخارج روزمره شان کار کند.وی ادامه می دهد: اگر 7 سال پیش نهادی، حرفه مناسبی را مثل خیاطی به من آموزش می داد بعد از این مدت می توانستم منبع درآمد مناسبی داشته باشم اما دیگر توانایی ندارم. هرچه کار می کنم نمی توانم یک زندگی آبرومندانه داشته باشم اکثر فرزندانم نیز مجبورند پابه پای من کار کنند.یکی دیگر از زنان سرپرست خانوار می گوید:

اکثر زنان سرپرست خانوار مجبورند برای کسب درآمد و امرار معاش به فعالیت در خارج از منزل روی آورند ولی با این وجود ناتوان از تامین مخارج زندگی خود می باشند.ولی نژاد می افزاید: باید با فرهنگ سازی و برنامه ریزی مناسب هم نوع نگرش به زنان سرپرست خانوار تغییر یابد و هم مشکلات اشتغال زایی آنان رفع شود.وی تصریح می کند: پرداخت مستمری اندک به تنهایی جواب گوی نیاز زنان سرپرست خانوار نیست و مسیولان باید برای حمایت از این افراد، خدمات مختلف فرهنگی، درمانی، تحصیلی، وام های خوداشتغالی و تسهیلات بلاعوض ارایه کنند.یک کارشناس مشاوره نیز در این باره می گوید: باتوجه به اهمیت خانواده و نقش سرپرست در تامین نیازهای خانواده، بررسی ویژگی های اجتماعی و اقتصادی زندگی زنان سرپرست خانوار بسیار ضروری است.کوهستانی می افزاید: نگاهی به وضعیت موجود ما را با واقعیت های پیرامونمان و رنج هایی که زنان سرپرست خانوار برای خانواده های خود متحمل می شوند بهتر آشنا می کند.وی ادامه می دهد: خانواده هایی که تحت سرپرستی زنان اداره می شوند فقیرترین خانوارها محسوب می شوند.وی ادامه می دهد: زنان سرپرست خانوار با وجود کارکردن، توانایی تامین نیازهای اولیه زندگی خود را ندارند.وی تصریح می کند: این افراد علاوه بر نبود چتر حمایتی مورد نیاز از شرایط نامساعد دیگری از قبیل تبعیض اقتصادی، نبود شرایط تحصیلی مناسب برای فرزندان و .. رنج می برند.

وی یادآور می شود: دستمزد کم، دیدگاه های متعصبانه و غیرمنصفانه نسبت به زنان بدون همسر، احساس حقارت و درماندگی از موضوعاتی است که بر بی پناهی این زنان می افزاید.یک کارشناس علوم اجتماعی نیز می گوید: زنان به لحاظ نابرابری نظام اشتغال بیش از مردان در معرض آسیب بیکاری و فقر قرار دارند و در این بین تاثیر فقر بر زنان سرپرست خانوار شدیدتر است.احمدی فر می افزاید: این گروه به لحاظ دسترسی محدود به آموزش، اشتغال و سلامت، مزه تلخ فقر را بیش از سایر اقشار جامعه می چشند. وی تصریح می کند: محدودیت مشارکت این زنان در مشاغل رسمی و پردرآمد بیشتر از سایر زنان است. وی خاطرنشان می کند: اکثر زنان سرپرست خانوار، کم سواد و کم مهارت اند و به علت کهولت سن یا به دلیل نگه داری فرزندان نمی توانند به نظام اشتغال رسمی و پردرآمد وارد شوند.وی ادامه می دهد: تحقیقات انجام شده نشان می دهد که زنان سرپرست خانوار نسبت به سایر زنان میزان استرس بیشتری را تجربه می کنند و در مقابل از کیفیت زندگی پایین تری برخوردارند.

احمدی فر می افزاید: این زنان با نگرش های فرهنگی منفی نسبت به خود و فرزندان شان مواجه اند و این نوع رفتار موجب احساس حقارت، درماندگی، ترس و خجالت در آنان می شود.وی تصریح می کند: این قشر از زنان علاوه بر کمک های مالی نیازمند خدمات درمانی و مشاوره ای نیز می باشند. وی ادامه می دهد: در حال حاضر با وضعیت فعلی درآمد و هزینه بالای زندگی بسیاری از خانواده هایی که دارای سرپرست می باشند با وجود چند شغله بودن، توانایی تامین نیازهای زندگی خود را ندارند.وی با اشاره به این که نبود شرایط مناسب برای اشتغال زنان سرپرست خانوار از موضوعاتی است که بر رنج آنان افزوده است می گوید: سازمان بهزیستی به عنوان متولی رفع مشکلات این زنان می تواند علاوه بر کمک های نقدی و غیرنقدی خدمات مشاوره ای مناسب نیز به این قشر ارایه کند.معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان شمالی نیز می گوید: با تشکیل گروه های همیار زنان سرپرست خانوار تحت پوشش این نهاد زمینه اشتغال این قشر فراهم شده است. همایون غلامی می افزاید: گروه همیار زنان طرحی است که در آن با تخصیص اعتبار و یا کمک نیکوکاران با درنظر گرفتن اولویت هایی از سوی اداره کل بهزیستی، زنان سرپرست خانوار تحت پوشش مبادرت به ایجاد فعالیت های مختلف می کنند.وی با اشاره به این که تاکنون 6 گروه همیار با اشتغال زایی 42 نفر تشکیل شده است ادامه می دهد: 10 گروه دیگر نیز در حال راه اندازی است. به گفته وی طبق پیش بینی های انجام شده برای ایجاد 30 گروه همیار 3 میلیارد ریال اعتبار نیاز است. وی بیان می کند: با ایجاد گروه های همیار برای زنان سرپرست خانوار زمینه های مساعد اشتغال برای آنان و فرزندان شان ایجاد خواهد شد.

وی می افزاید: ارایه خدمات توانمندسازی به زنان سرپرست خانوار که بنا به دلایل اقتصادی اجتماعی و تربیتی از روال عادی زندگی بازمانده اند از برنامه های اولویت دار این اداره کل است.وی تصریح می کند: خدمات مددکاری و مشاوره ای شامل مصاحبه، بازدید از منزل و سایر روش ها برای آشنایی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، جسمی و روحی خانواده های بی سرپرست و ارزیابی نیازهای مددجویان ارایه می شود.غلامی یادآور می شود: ارایه خدمات حمایتی مادی و معنوی به خانواده های بی سرپرست و نیازمند که به دلایلی از قبیل فوت، زندانی شدن، مفقودالاثر شدن سرپرست و ... قادر به تامین حداقل نیازهای اساسی خود نیستند انجام می شود.وی ادامه می دهد: آموزش های لازم برای اشتغال زنان سرپرست خانوار از طریق معرفی به اداره کل آموزش فنی و حرفه ای انجام می شود.وی ادامه می دهد: آموزش های لازم برای اشتغال زنان سرپرست خانوار از طریق معرفی به اداره کل آموزش فنی و حرفه ای انجام می شود.وی خاطرنشان می کند: تمام زنان سرپرست خانوار روستایی و عشایری نیز تحت پوشش بیمه خدمات درمانی و تامین اجتماعی هستند.کارشناس دفتر امور زنان و خانواده اداره کل بهزیستی نیز با اشاره به این که اعتبار اختصاص داده شده به زنان سرپرست خانوار جوابگونیست می افزاید: با ارایه برنامه ریزی معتبر و همکاری مددکاران می توان تا حدودی مشکلات زنان سرپرست خانوار را رفع کرد.روحی می افزاید: برای تامین مسکن این قشر 10 میلیون ریال به عنوان ودیعه پرداخت می شود. وی ادامه می دهد:

هزار و 400 خانواده بی سرپرست تحت پوشش بهزیستی و 700 خانوار دیگر نیز پشت نوبت دریافت خدمات این ارگان هستند. وی بیان می کند: با اختصاص اعتبارات این خانوارها نیز تحت پوشش قرار خواهند گرفت. وی ادامه می دهد: مددکاران بهزیستی با بازدید از خانواده های زنان بی سرپرست با برنامه ریزی و اقدامات مشاوره ای سعی در رفع شرایط بحرانی و روحی روانی آن ها دارند.نماینده مردم بجنورد، جاجرم و مانه و سملقان در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره می گوید: خراسان شمالی در خصوص تحت پوشش قرار دادن زنان سرپرست خانوار جزو استان های آخر است.موسی الرضا ثروتی می افزاید: میزان تحت پوشش قرار دادن افراد تحت پوشش بهزیستی وکمیته امداد در استان ایلام 50 درصد است و این آمار در خراسان شمالی تنها 10 درصد است.وی تصریح می کند: یکی از مشکلات مسیولان استان ما این است که به دنبال جذب بودجه نیستند. وی یادآور می شود: مسیولان باید زمینه اشتغال زنان سرپرست خانوار را فراهم کنند تا آنان دغدغه ای برای نگه داری فرزندان شان نداشته باشند.وی ادامه می دهد: تاکنون اعتبار اختصاص داده شده برای تحت پوشش قرار دادن زنان سرپرست خانوار از تهران به استان ها پرداخت نشده است.مدیرکل بهزیستی خراسان شمالی نیز می گوید: اقدامات لازم برای حمایت از زنان سرپرست خانوار انجام خواهد شد. دکتر قربانی می افزاید: با ارایه وام های مختلف تعداد زیادی از زنان سرپرست خانوار خودکفا شده اند.

وی بیان می کند: با اجرای برنامه های اساسی در قالب ایجاد گروه های همیار زمینه مساعد برای اشتغال زایی این گروه از زنان فراهم خواهد شد.